امنیت زنان در پارک‌ها؛ و راه‌حل‌هایی برای حضور بی‌دغدغه
امنیت زنان در فضاهای عمومی، از موضوعات مهمی‌ست که تأثیر مستقیمی بر کیفیت زندگی شهری دارد. محققان در پژوهش جدید به بررسی عواملی پرداخته‌اند که بر احساس امنیت زنان در پارک‌های شهری تأثیر می‌گذارند و راهکارهایی برای بهبود این‌شرایط ارائه داده‌اند. به‌گزارش محمدرضا دلفیه (ایسنا)؛ زنان تقریباً نیمی از جمعیت شهرها را تشکیل می‌دهند و نقش مؤثری در رونق فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی شهری دارند. بااین‌حال، حضور آنان در فضاهای عمومی شهری همچنان با چالش‌هایی مواجه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها احساس ناامنی در این فضاهاست. پارک‌های شهری به‌عنوان مکان‌هایی برای تفریح، ورزش و گذران اوقات فراغت، باید محیطی امن و آرامش‌بخش برای همه اقشار جامعه باشند. بااین‌وجود، برخی ویژگی‌های فیزیکی و اجتماعی این فضاها؛ به‌ویژه برای زنان، می‌تواند باعث کاهش احساس امنیت شود و مانع از بهره‌مندی کامل آنان ازاین‌فضاها گردد. اهمیت موضوع زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم تأمین امنیت زنان در پارک‌های شهری علاوه‌بر بهبود تجربه فردی آنان، به ارتقای کیفیت زندگی شهری و پویایی اجتماعی نیز منجر می‌شود. باتوجه‌به‌اینکه حس ناامنی می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت روانی زنان بگذارد و حتی آنان را از حضور در فضاهای عمومی محروم کند، بررسی دقیق این‌مسئله و شناسایی عوامل مؤثر بر آن ضروری به‌نظر می‌رسد. این‌مسئله نه‌تنها برای برنامه‌ریزان شهری بلکه برای کل جامعه اهمیت دارد؛ زیرا هرگونه محدودیت در دسترسی به فضاهای عمومی می‌تواند اثرات اجتماعی گسترده‌ای داشته باشد. علی‌اکبر حیدری؛ استادیار گروه معماری دانشگاه یاسوج، تحقیقی دراین‌زمینه انجام داده. او با انتخاب پارک آزادی شیراز به‌عنوان نمونه‌ای از پارک‌های شهری، تلاش کرده تا عوامل مؤثر بر احساس امنیت زنان را شناسایی و تحلیل کند. دراین‌پژوهش، محققان به‌کمک روشی ترکیبی شامل پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده و تحلیل ذهنی به جمع‌آوری اطلاعات پرداختند. نمونه‌ای متشکل از ۱۸۶ زن در گروه سنی ۱۸ تا ۵۰سال برای این تحقیق انتخاب شدند و نظرات آن‌ها درباره عوامل مختلفی مانند طراحی فضا، روشنایی، پوشش گیاهی و توزیع کاربری‌ها موردبررسی قرار گرفت. این‌روش به محققان کمک کرد از دیدگاه‌های زنان استفاده‌کننده از پارک، تصویری جامع و واقع‌گرایانه از مسئله امنیت به‌دست آورند. نتایج این تحقیق نشان دادند: عوامل مختلفی می‌توانند بر احساس امنیت یا ناامنی زنان در پارک‌های شهری تأثیر بگذارند. یکی از مهم‌ترین عوامل، وجود مراقبت مصنوعی در محیط پارک است. به‌عبارت‌دیگر: حضور نیروهای نظارتی یا وجود کاربری‌هایی مانند فروشگاه‌ها و کافه‌ها که باعث افزایش تردد افراد می‌شود، می‌تواند احساس امنیت را افزایش دهد. همچنین، عواملی مانند روشنایی مناسب در شب، ارتباط بصری با نقاط مختلف پارک، کاهش تراکم پوشش گیاهی و جلوگیری از ایجاد فضاهای پرت و متروکه از جمله موارد دیگری هستند که نقش کلیدی در بهبود امنیت دارند. این تحقیق همچنین نشان داد که طراحی مناسب ورودی و خروجی‌ها، امکان مسیریابی آسان و ایجاد تنوع فضایی در بخش‌های مختلف پارک می‌تواند به احساس امنیت کاربران کمک کند. به‌ویژه زنان، مکان‌هایی را ترجیح می‌دهند که در نزدیکی مسیرهای پررفت‌وآمد باشند و بتوانند به‌راحتی از آن‌ها استفاده کنند. یافته‌های این پژوهش حاکی‌ازآن هستند که طراحی صحیح فضاهای عمومی، مانند پارک‌ها، نه‌تنها می‌تواند امنیت فیزیکی افراد را تضمین کند، بلکه بر ذهنیت آن‌ها نسبت به این فضاها تأثیرگذار است. این‌مسئله به‌ویژه برای زنانی‌که با کودکانشان به پارک می‌آیند، اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا علاوه‌بر امنیت خود، باید امنیت کودکانشان را نیز مدنظر داشته باشند. امنیت زنان در پارک‌های شهری تنها مسئله‌ای فردی نیست، بلکه معیاری از کیفیت و پویایی زندگی شهری به‌شمار می‌رود. توجه به عواملی که دراین‌پژوهش شناسایی شده، می‌تواند تأثیر بسزایی بر بهبود کیفیت فضاهای شهری و مشارکت بیشتر زنان در زندگی اجتماعی داشته باشد. این پژوهش در نشریه «فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری»، وابسته به دانشگاه پیام نور منتشر شده. یافته‌های این مطالعه می‌توانند راهنمایی برای برنامه‌ریزان و معماران شهری باشند تا با طراحی بهتر فضاهای عمومی، حضور زنان دراین‌مکان‌ها را تسهیل و احساس امنیت آن‌ها را افزایش دهند.