ضرورت تقویت «دفاع فرهنگی» برای نسل امروز
در دنیای امروز که «تهدیدات نرم‌افزاری و فرهنگی» روزبه‌روز درحال‌افزایش است، رسانه‌های داخلی به‌عنوان ابزاری کلیدی در «حفظ هویت ملی» و مقاومت در برابر این تهدیدات شناخته می‌شوند. رهبر انقلاب اسلامی در بیانات خویش بارها به اهمیت نقش رسانه‌ها درمقابله‌با جنگ نرم و تقویت آگاهی عمومی تأکید کرده‌اند. به‌گزارش مژگان رساپور (ایسنا)؛ جنگ نرم به یکی از مهم‌ترین چالش‌های جوامع تبدیل شده است؛ نقش رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری قدرتمند در ایجاد آگاهی و تقویت هویت ملی و فرهنگی بیش از هر زمانی احساس می‌شود. رسانه‌های داخلی به‌عنوان ابزارهای مؤثر در ایجاد هوشیاری و آگاهی عمومی در برابر تهدیدات نرم‌افزاری نقش بسزایی دارند. آن‌ها می‌توانند با تولید محتوای فکری و آموزشی، به افزایش تحلیل انتقادی میان مخاطبان کمک کرده و مانع از نفوذ اطلاعات مخرب و نادرست شوند.
این گزارش بااستنادبه بیانات رهبر انقلاب نقش رسانه‌های داخلی و تأثیرات شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی را بررسی کرده و خاطرنشان کرده است که جوانان به‌عنوان موتور محرک جامعه، در تقویت دفاع نرم‌افزاری و حفظ هویت انقلابی نقش اساسی دارند که باید به آن توجه ویژه‌ای شود. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فروردین ۱۴۰۳ در بخشی از خطبه‌های نماز عید فطر در توصیه‌ای تأکید کردند: همه مردم، جوانان، فعالان سیاسی – اجتماعی و فعالان رسانه‌ای بدانند که توفیق ملت در توحید کلمه است البته اختلاف‌نظر سیاسی و غیرسیاسی اشکالی ندارد اما درگیری و یقه‌گیری و ایجاد دودستگی‌های جعلی، به زیان دین و دنیای ملت و تضعیف‌کننده کشور است. رسانه‌های داخلی می‌توانند با تولید محتوای معتبر و متنوع، به تقویت آگاهی عمومی و مقابله با اطلاعات نادرست بپردازند. این رسانه‌ها باید به‌عنوان یک منبع معتبر برای ارائه تحلیل‌های دقیق و مستند عمل کنند. ایشان همچنین دی ۱۴۰۳ در بخشی از پیام خود به رئیس صداوسیما نوشتند که «امروز پیروزی یک طرف را توانایی او در گرفتن و رساندنِ پیام و روایت او از واقعیت، رقم میزند؛ بسیار پیش و بیش‌ازآنکه ابزارهای نظامی وارد میدان شوند و در آن اثر بگذارند. ما دراین‌عرصه مهم باید دقت و تلاش و ابتکار خود را مضاعف کنیم». تأکید رهبر دراین‌زمینه یادآوری می‌کند که بررسی و ارزیابی سیاست‌های رسانه‌ای موجود ازیک‌سو و شناخت نواقص و ظرفیت‌های آن، می‌تواند پایه‌گذار سیاست‌های مؤثرتر باشد. پیشنهاد‌هایی برای بهبود این سیاست‌ها شامل افزایش تنوع محتوایی و افزایش تعامل با جامعه مخاطب است. برخی کشورها اقداماتی را درزمینه نظارت بر محتوای رسانه‌ها مستقر کرده‌اند تا بتوانند از بروز ناامنی‌های اجتماعی و فرهنگی جلوگیری کنند. این‌کشورها با ایجاد نهادهای مربوط به امنیت اطلاعات و همچنین مدیریت محتوا در فضای مجازی، تجربیات موفقی را دراین‌حوزه به‌دست آورده‌اند؛ چراکه تهدیدات نرم‌افزاری می‌توانند موجب تضعیف هویت ملی و فرهنگ بومی شوند و درعین‌حال افکارعمومی را با سردرگمی و ناامیدی مواجه کنند. تحلیل‌های روان‌شناختی نشان می‌دهد که این‌نوع تهدیدات به ایجاد اختلافات داخلی و کاهش اعتماد اجتماعی منجر می‌شود. شاید ازهمین‌منظر رهبر انقلاب شعر را رسانه‌ای مهم و تأثیرگذار در دوران جنگ رسانه‌ای خوانده و گفته‌اند: دراین‌عرصه باید از میراث کم‌نظیر شعر و ادب فارسی به‌عنوان رسانه‌ای قدرتمند و اثرگذار و نافذ به‌بهترین‌وجه استفاده و پیام‌های دینی، تمدنی، ایرانیگری و ایستادگی و شجاعت به افکارعمومی دنیا منتقل شود. شبکه‌های اجتماعی به‌صورت دوگانه عمل می‌کنند. ازیک‌سو قابلیت دست‌کاری افکارعمومی را دارند و ازسوی‌دیگر، بستر مناسبی برای اطلاع‌رسانی و تقویت جنبش‌های اجتماعی و فرهنگی به‌شمار می‌روند. در دنیای دیجیتال، استفاده درست ازاین‌فضاها می‌تواند به تقویت هویت ملی کمک کند. دانشگاه‌ها به‌عنوان مراکز تأمین دانش و آموزش می‌توانند با ارائه برنامه‌های آموزشی و پژوهشی درزمینه جنگ نرم، نسل جوان را برای مواجهه با این تهدیدات آماده کنند. برگزاری کارگاه‌ها و همایش‌ها می‌تواند به ایجاد آگاهی و تحلیل انتقادی بین دانشجویان کمک کند. راهکارهای عملی شامل تشکیل کارگروه‌های تخصصی در رسانه‌ها، ایجاد کمپین‌های آگاهی‌رسانی و تهیه محتوای جذاب و معتبر برای جوانان است. نیز لازم‌است‌که نهادهای دولتی و غیردولتی دراین‌زمینه همکاری کنند. جوانان به‌عنوان نیروی محرکه جامعه می‌توانند بااستفاده‌از خلاقیت و دانش خود در عرصه رسانه و فضای مجازی، نقش مهمی در ترویج هویت انقلابی و ملی ایفا کنند. فرایند آموزش و مشارکت آنان در برنامه‌های دفاع نرم‌افزاری باید جدی گرفته شود. رسانه‌ها باید با تولید محتوای مؤثر و فرهنگی، حس تعلق به ایرانی‌بودن را میان مردم تقویت کنند. برگزاری رویدادهای فرهنگی و استخدام هنرمندان و نویسندگان بومی برای تولید محتوای فرهنگی ازجمله این‌اقدامات هستند. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آخرین‌روزهای بهمن‌ماه امسال باتأکیدبر استمرار مقابله با نیرنگ‌های دشمن، گفتند: مسئولان دستگاه‌های تبلیغاتی و آموزشی و رسانه‌ای، صاحبان بیان و قلم، اصحاب دانش و هنر و آحاد جوانان فعال در فضای مجازی، نقاط موردتوجه دشمن برای نفوذ در افکارعمومی را شناسایی و آن‌ها را با تولید محتوا و فکر و اندیشه مسدود کنند. ایشان دفاع نرم‌افزاری در شرایط کنونی را مهم‌تر از دفاع سخت‌افزاری برشمردند و در تبیین علت اهمیتش گفتند: نقص در دفاع سخت افرازی با دفاع نرم‌افزاری قابل‌جبران است همچنان‌که تاکنون بارها این‌کار انجام شده است؛ اما مشکلات نرم‌افزاری با ابزارهای سخت‌افزاری قابل‌رفع نیست. تحلیل دقیق و جامع از آثار تهدیدات نرم‌افزاری بر هویت ملی و فرهنگی می‌تواند به ما در شناسایی نقاط ضعف و قدرت کمک کند. نتایج این تحلیل‌ها باید به‌صورت عمومی ارائه شود تا جامعه با اطلاعات دقیق تصمیم‌گیری کند. استفاده از تاریخ و فرهنگ غنی ایران برای ترویج فرهنگ مقاومت ضروری‌ست. رسانه‌ها می‌توانند با داستان‌سرایی و بازتاب تاریخ پیروزی‌ها و تفسیر مقاومت‌ها، بر حس ملی‌گرایی و فرهنگ انقلابی تأکید کنند. پس از شناسایی چالش‌ها، باید برنامه‌ریزی‌های لازم برای تقویت نقش جوانان دراین‌زمینه انجام شود. ایجاد فضاهای مشارکت برای جوانان می‌تواند موجب شکل‌گیری جنبش‌های مؤثر برای مقابله با جنگ نرم گردد. شناسایی چالش‌ها ازجمله محدودیت‌ها و فشارهای موجود و همچنین فرصتی برای تقویت محتوای داخلی می‌تواند به رسانه‌های داخلی کمک کند تا با مدیریت بهتر و استراتژی‌های مؤثر به جنگ نرم بپردازند. رسانه‌ها، به‌عنوان پل ارتباطی میان مسئولان و مردم، می‌توانند نقش بسزایی در افزایش آگاهی عمومی، آموزش فرهنگ مقاومت و جلوگیری از نفوذ ناپسند فرهنگی ایفا کنند. یکی از تأکیدات رهبر انقلاب این‌است‌که باید با تولید محتوای مناسب و جذاب، پیام‌های ارزشمند و فرهنگی را به جامعه منتقل کرد و همچنین به جنگ نرم دشمنان پاسخ داد. تحلیلگران رسانه‌ای براین‌باورندکه تقویت رسانه‌های داخلی باید در اولویت قرار گیرد و این شامل حمایت از تولید محتوای باکیفیت، تربیت خبرنگاران و کارشناسان متخصص و همچنین ارتقاء سواد رسانه‌ای در بین افراد جامعه است. رهبر انقلاب همچنین بر لزوم استفاده از فناوری‌های نوین و فضای مجازی به‌عنوان ابزاری برای انتقال پیام‌های فرهنگی تأکید کرده‌اند. باتوجه‌به تهدیدات نرم‌افزاری و فرهنگی موجود، رسانه‌های داخلی برای جلوگیری از تهاجم فرهنگی، حفظ هویت ملی و تقویت روحیه مقاومت در میان جوانان و اجتماع باید به‌طورمستمر و هوشمندانه عمل کنند. بیانات رهبر انقلاب، راهنمایی روشن برای تمام رسانه‌ها در مسیر تحقق این اهداف مهم است. نهایتاً ضرورت توجه به رسانه‌ها و تقویت آن‌ها درراستای مقابله با جنگ نرم است که می‌تواند به حفظ فرهنگ و هویت ملی کمک شایانی کند.