در گفت‌وگو با یک دندانپزشک مطرح شد؛
راهکارهای کاهش ترس از مراجعه به دندانپزشکی
وحید حاج‌سعیدی
ترس از دندانپزشکی تنها مختص کودکان نیست و بزرگسالان نیز درجاتی از ترس را در زمان مراجعه به دندانپزشکی احساس می‌کنند. شاید هولناک‌ترین بخش ماجرا تزریق آمپول بی‌حسی باشد که معمولاً در بزرگسالان پس از تزریق این آمپول و بی‌حسی موضعی صورت، تقریباً این ترس از‌بین‌رفته یا میزان آن کاهش می‌یابد؛ اما ترس از تزریق آمپول بی‌حسی همه ماجرا نیست و حتی اسم دندانپزشکی، بوی مواد مطب دندانپزشکی و صدای ابزارآلات این مجموعه درمانی برای بسیاری از افراد جامعه هراسناک و دلهره‌آور است.
ترس از دندانپزشکی تنها مختص کودکان نیست و بزرگسالان نیز درجاتی از ترس را در زمان مراجعه به دندانپزشکی احساس می‌کنند. شاید هولناک‌ترین بخش ماجرا تزریق آمپول بی‌حسی باشد که معمولاً در بزرگسالان پس از تزریق این آمپول و بی‌حسی موضعی صورت، تقریباً این ترس از‌بین‌رفته و یا میزان آن کاهش می‌یابد؛ اما ترس از تزریق آمپول بی‌حسی همه ماجرا نیست و حتی اسم دندانپزشکی، بوی مواد مطب دندانپزشکی و صدای ابزارآلات این مجموعه درمانی برای بسیاری از افراد جامعه هراسناک و دلهره‌آور است. متأسفانه همین ترس، افراد را از مراجعه منظم به دندانپزشکی و مراقبت اصولی از دندان‌ها باز می‌دارد و به اصطلاح تا کارد به استخوان نرسد، افراد ترجیح می‌دهند نیم‌بند و کج‌و‌دار و مریز با دندان‌هایشان سر کنند! پروسیجر «با اون طرف بخور» ماحصل همین پدیده ترس از دندانپزشکی‌ست که آن را به یکی از کاربردی‌ترین شیوه‌های درمان دندان‌درد در بین عوام تبدیل کرده است! بدون تردید یکی از دلایل وجود دندان‌های خراب و رنگ و رو رفته در بین افراد جامعه نیز، ماحصل همین ترس از مراجعه به دندانپزشکی‌ست. علی‌الاصول با پیشرفت حیرت‌آور بشر در علوم پزشکی، نباید شاهد این حجم از دندان‌های فاسد و خراب در دهان مردم باشیم؛ اما آمار وحشتناک خرابی دندان در جوامع شهری و روستایی مؤید این مطلب است که بهداشت دهان و دندان متأثر از عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اصلاً مطلوب نیست؛ تا‌جایی‌که وزارت بهداشت اعلام کرده اگر کل بودجه جاری مملکت صرف ترمیم دندان‌های خراب مردم شود، باز‌هم جوابگو نخواهد بود! به‌منظور آشنایی بیشتر با دلایل، اثرات و راهکارهای کاهش ترس و اضطراب از دندانپزشکی با دکتر «کامران شریفی» از دندانپزشکان مجرب و با دانش استان همکلام شدیم. دکتر کامران شریفی؛ فارغ‌التحصیل از دانشگاه بوگامولتس اوکراین سال 2013 است که دوره‌های ایمپلنت و زیبایی را در مؤسسه کاوش گذرانده و سابقه طبابت و کار در شهرهای قزوین، کرج، ملارد و ایذه را دارد. گفت‌و‌کوی کوتاهی با وی انجام داده‌ایم که می‌خوانید.
چرا افراد از مراجعه به دندانپزشکی واهمه دارند؟
ترس یک حالت طبیعی بدن است و افراد از قرار‌گرفتن در شرایط مختلف هراس دارند که به لحاظ علمی به آن فوبیا می‌گویند. ترس از ارتفاع، ترس از حیوانات، ترس از تاریکی، ترس از سقوط و ... که ترس از دندانپزشکی یا دنتو فوبیا یکی از این موارد است و در همه جای دنیا مشاهده می‌شود. این ترس یکی از شایع‌ترین عوامل اجتناب از درمان است؛ تا‌جایی‌که 80درصد از مردم از سطحی از اضطراب دندانپزشکی رنج می‌برند. حدود 3 درصد از بزرگسالان در کشورهای صنعتی به دنتو فوبیا مبتلا هستند و همواره از مراجعه به دندانپزشک اجتناب می‌کنند. درضمن بر‌اساس مشاهدات ترس از دندانپزشک در زنان بیشتر از مردان است. دلایل متعددی برای بروز این ترس مطرح است. وحشت از تزریق بی‌حسی، ترس از محیط به‌دلیل صدای مته‌ها و ابزار دندانپزشکی، ترس از احساس درد، ترس از حالت تهوع، شرمندگی از فرم و حالت نامناسب دندان‌ها، خاطرهبد از دندانپزشکی و ... از‌جمله دلایل ترس از محیط دندانپزشکی‌ست.
ترس از دندانپزشکی چه تبعاتی دارد؟
این ترس باعث می‌شود افراد از مراجعه منظم به دندانپزشکی خودداری کنند و همین امر موجب می‌شود تا پیشگیری از پوسیدگی‌ها و سلامت دندان‌ها به مخاطره بیفتد. حتی در مواقعی فرد پس از مشاهده آثاری از پوسیدگی به‌دلیل همین ترس، درمان را به تعویق می‌اندازد و باعث می‌شود یک پوسیدگی که به‌سادگی در یک‌بار مراجعه و با هزینه کمی قابل درمان است، به اندازه‌ای پیشرفت کند که نیاز به عصب‌کشی و جراحی لثه و روکش و ... پیدا کند و این تأخیر درمان را بسیار طولانی، پرهزینه و با احتمال موفقیت پایین‌تری همراه می سازد.
برای پیشگیری یا کاهش ترس افراد از مراجعه به دندانپزشکی یا در حین درمان چه توصیه‌هایی دارید؟
اینکه سعی کنیم ترس را در افراد نفی کنیم یا ترسیدن افراد را نشانه‌ای ضعف یا حقارت در افراد فرض کنیم، به‌هیچ‌عنوان صحیح نیست و باید بپذیریم برخی از افراد از مراجعه به دندانپزشکی هراس دارند. پس باید تلاش کرد این ترس را تا‌حد‌ممکن کاهش داد و با اتخاذ تدابیری سعی کنیم بیمار برای جلسات بعد با ترس کمتری به مطب مراجعه کند. مشاوره با روان‌پزشک، مطالعه در‌خصوص روند تشخیص و درمان، کسب اطمینان از مهارت و دانش دندانپزشک، صحبت با دندانپزشک و یادآوری خاطرات گذشته به‌منظور شناسایی عوامل اضطراب، تنفس شکمی، حضور به‌موقع یا کمی زودتر به‌منظور آشنایی با محیط، گوش کردن به موسیقی و ... از‌جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند ترس از محیط دندانپزشکی را تا حدود زیادی کاهش دهند.
کلام آخر
اما آنچه مسلم است اینکه افراد باید نوع نگاه خود را به مقوله درمان و پزشکی تغییر دهند. امروزه با وجود دستگاه‌ها، مواد و شیوه‌های نوین در‌مقایسه‌با تجهیزات ادوار گذشته، می‌توان ادعا کرد که انقلابی در حوزه درمان صورت گرفته است و بسیاری از موارد ترس غیر‌قابل‌پذیرش هستند. از‌آنجا‌که علم پزشکی دستاورد بشریت است، قطعاً سعی شده تا بیشترین ملاحظات در آن صورت پذیرد و به‌همین‌علت می‌توان ادعا کرد شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده که درمان‌ها با کمترین آسیب روانی به افراد پیگیری شوند. بی‌تردید مطالعه در‌خصوص نحوه مراقبت از دندان‌ها، جایگاه دندان‌ها در زیبایی افراد و مراودات اجتماعی، آشنایی با دستگاه‌های جدید، مطالعه در‌خصوص نقش دندان‌ها در تغذیه سالم و پیشگیری از بیماری‌های گوارشی به افراد کمک می‌کند تا برای مراجعه به دندانپزشکی و مراقبت از این نعمت خدادادی رغبت بیشتری از خود نشان دهند و مانند گذشته هراس به خود راه ندهند.