نگاهی به وضعیت تنبیه بدنی دانش‌آموزان در مدارس
چوب معلم گل است؟!
گروه جامعه
کافی است که در موتورهای جست‌وجوگر اینترنت جمله «تنبیه بدنی دانش‌آموزان» را بزنید تا با صدها فیلم با این موضوع روبه‌رو شوید. شنيدن حوادث خشونت‌بار در مدارس شايد براي بسياري از متولدان دهه۶۰ که تنبيه‌هاي خشن بدني را تجربه کرده‌اند شايد موضوع عجيبي نباشد، اما براي دانش‌آموزان امروزي تنبيه بدني در مدارس کاري نابخشودني است. شيوه ديگر تنبيه هم که امروزي‌تر است شامل تبعيض بين دانش‌آموزان، لحن گفتاري و رفتاري توهين‌آميز به دانش‌آموز خاطي يا ضعيف درسي است که بيشتر از تنبيهات جسمي آسيب مي‌زند ضمن اينکه آثار روحي و رواني توهين هميشه با دانش‌آموز مي‌ماند. همه اين‌ها در حالي است که براساس قانون، تنبيه بدني امري خلاف و جرم است. مطابق ماده 77 آيين‌نامه انضباطي مدارس، هرگونه تنبيه از قبيل اهانت، تنبيه بدني و تعيين تکاليف درسي فقط با هدف تنبيه ممنوع است. همان‌طور که ریيس جمهوري در آيين آغاز سال تحصيلي92 گفت: «هيچ معلم و مديري نبايد به خود اجازه بدهد به دانش آموزي توهين کند و با لحن و کلام درشت با آن‌ها سخن بگويد. همه دانش‌آموزان از کلاس اول تا پايان متوسطه بايد بدانند از امنيت جسمي و روحي در مدرسه برخوردارند. اهانت به دانش آموزان اهانت به همه ملت ايران است و همه دانش آموزان فرزندان اين مرز و بوم هستند، هيچ تنبيه بدني در مدارس کشور براي دانش آموزان وجود ندارد. اگر خداي ناخواسته در گوشه‌اي از کشور با تنبيه جسمي دانش‌آموز مواجه شويم دولت تدبير و اميد با اشد وجه با آن برخورد خواهد کرد.»
چند روز گذشته فیلمی در برخی رسانه‌ها منتشر شد و به سرعت در شبکه‌های اجتماعی انعکاس یافت و فراگیر شد که حکایت از وقوع اتفاقی باور ناپذیر و تلخ در یک کلاس درس در یکی از مدارس شهرستان الیگودرز (استان لرستان) داشت. فیلمی که شاید بهتر است توصیف نشده و کلمات برای شرحش ردیف نشوند و بگذاریم زشتی‌هایش در همان تصویر بماند. آن‌گونه که در شرح این فیلم آمده، خشونت معلم از این رو بروز کرده که یک دانش آموز در کلاس خندیده است. از اینجا به بعد، فیلمی ناراحت‌کننده است که یکی از دانش‌آموزان، پنهانی از این ماجرا تهیه کرده است. این در حالی است که با توجه به اینکه دانش‌آموزان با خود گوش تلفن همراه به کلاس برده و تلاش کرده‌اند خشونت معلم‌شان را مستند کنند، به نظر می‌رسد که این اتفاق مسبوق به سابقه بوده و آقای معلم پیش‌تر هم‌چنین صحنه‌های خشونت آمیزی را رقم زده است، آن‌قدر که دانش آموزان یا اولیای ایشان که این ماجرا را شنیده‌اند، مجاب کرده که این فیلم را تهیه کنند. پيش از اين هم براي آموزش درس عبرت به دانش‌آموزان و شايد گرفتن زهر چشم از آنان صحنه‌هاي مشابه در مدارس كشور تكرار شده بود و به طور قطع با روند فعلي تكرار نيز خواهد شد. بسياري از اين تنبيهات در رسانه‌هاي كشور منعكس نمي‌شود و هنوز خانواده‌ها از پيگيري آن امتناع مي‌كنند.
از زماني كه با ضربات شلاق بر پاي دانش آموز خوزستاني كه منجر به فلج شدن او شد، يا كوبيدن كتاب به سر دانش‌آموز دختر كه حتي مرگ او را به همراه داشت يا ده‌ها نمونه از پيچاندن گوش و سيلي و... زمان زيادي نمي‌گذرد و به نظر مي‌رسد وزارت آموزش و پرورش براي كاهش تنبيهات بدني موظف است فراتر از صدور بخشنامه عمل كند.
ماجرا از چه قرار است؟
25 آبان 1387 جلسه دوم كلاس عربي در يكي از دبيرستان‌هاي منطقه 2 شهرستان كرج، دبيري كه ادعا مي‌شود كرسي استادياري يكي از دانشگاه‌هاي تهران را دارد، وقتي با 14 دانش‌آموز كلاس كه تكاليف‌شان را انجام نمي‌دهند روبه‌رو مي‌شود، آن‌ها را از كلاس بيرون مي‌كند و دو به دو از آن‌ها مي‌خواهد به گوش هم سيلي بزنند. در اين ميان دو بچه محل كه روبه‌روي هم بودند از اين كار امتناع مي‌كنند و استاد خود دست به كار مي‌شود كه نتيجه آن پارگي و آسيب پرده گوش دو دانش‌آموز بود. فرداي آن روز، مركز پزشكي قانوني شهرستان كرج اين‌گونه گزارش داد: «معاينه انجام شد، مشاوره كارشناسي انجام و نوار شنوايي‌سنجي رويت شد. نام‌برده دچار پارگي پرده گوش راست بر اثر برخورد جسم سخت شده كه با تاريخ مورد ادعا (25/8/87) مطابقت دارد.»
بخشنامه‌ها چه مي‌گويد...
براساس شرايط و ضوابط تشويق و تنبيه دانش‌آموزان كه از سوي وزارت آموزش و پرورش تدوين شده است، اعمال هرگونه تنبيه بدني، اهانت و تعيين تكاليف درسي به منظور تنبيه دانش‌آموزان، ممنوع است و مسئولان مدارس موظف شده‌اند، رعايت اين ممنوعيت‌ها را به همكاران خود گوشزد كنند. شوراي عالي آموزش و پرورش نيز ضمن ممنوع كردن هر گونه تنبيه بدني تصريح كرده است: مسئولان مدرسه بايد در جستجوي انگيزه و علت تخلف دانش‌آموز باشند و نسبت به رفع آن اقدام كنند. همچنين براساس مقررات و ضوابط انضباطي موجود در آموزش و پرورش، تنبيه دانش‌آموزان بايد توجه آنان را به اشتباه خود جلب و زمينه را براي ايجاد رفتار مطلوب فراهم كند تا موجب اصرار دانش‌آموزان بر تكرار اشتباه نشود. طبق همين ضوابط روش‌‌هاي تنبيه مورد تاييد آموزش و پرورش، تذكر و اخطار شفاهي، تغيير كلاس، اطلاع والدين، اخراج موقت با اطلاع ولي دانش‌آموز به مدت حداكثر 3 روز و در نهايت انتقال به مدرسه ديگر عنوان شده، بنابراين در صورت اعمال تنبيه بدني، مدير مدرسه موظف است همكاران خود را آگاه كند و در صورت مشاهده تخلف، مراتب را به اطلاع ادارات آموزش و پرورش مناطق گزارش دهد.
لگد معلم الیگودرزی بر پیکر دانش‌آموزان
علی قربانی، مشاور مدیرکل آموزش و پرورش استان نظر متفاوتی دارد. او در این‌باره می‌گوید: من قادر نیستم درباره این موضوع که آیا این اتفاق برای اولین بار بوده یا نه قضاوت کنم. آنچه واضح است، فیلم منتشر شده در دنیای مجازی قابل انکار نیست و معلم مربوطه درباره عملکرد خود در آن ابراز ندامت کرده و بیان داشته که در آن لحظه کنترل خود را از دست داده، عصبانی شده و اقدام به کتک زدن این دانش‌آموز کرده است. او در ادامه در شرح روند رسیدگی به فیلم منتشر شده، می‌گوید: این معلم روز گذشته احضار شده و پس از اظهار ندامت، هم از دانش آموزان و هم از اولیای ایشان عذرخواهی کرده است. علاوه‌بر آن، هیات بدوی رسیدگی به تخلفات اداری –که کارشان بی‌شباهت به دستگاه‌های قضایی نبوده و مبتنی بر دستورالعمل‌ها، مواد و تبصره‌های گوناگون است،- این موضوع را در دستور بررسی قرار داده و در ادامه حکم صادر خواهد کرد.