الگوسازی اروپا از برجام
موضع ضد برجامی کاخ سفید باعث شده برخی جریان‌ها در داخل کشور این گونه استدلال کنند که اروپا هم با پیروی از «دونالد ترامپ»، به توافق هسته‌ای پشت می کند، حال آنکه مقامات ارشد سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان با صراحت حمایت خود را از این توافق الگویی اعلام کرده‌اند. به‌گزارش ایرنا، رئیس‌جمهوری آمریکا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور، نگرش خود را به توافق هسته ای 1+5 با ایران آشکار کرد. ترامپ بارها از پاره کردن برجام، بازبینی در آن و تائید نکردن پایبندی ایران به توافق هسته‌ای سخن گفته است. این خط مشی‌ها عاملی شده تا برخی چهره و جریان‌های سیاسی در داخل ایران نیز از همراهی سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس با آمریکا در مورد برجام سخن بگویند. نگرشی کلّی به رویکردهای اتحادیه اروپا حاکی از آن است که «فدریکا موگرینی» مسئول اصلی سیاست خارجی این اتحادیه تاکنون بارها برجام را مورد تائید قرار داده و بر ادامه همکاری با ایران بر اساس توافق هسته‌ای تاکید کرده است. وی به‌تازگی حتی به رویکردهای یک‌جانبه کاخ سفید واکنش نشان داد و توافق هسته‌ای را تنها میان ایران و آمریکا ندانست بلکه حضور دیگر کشورها در این توافق را مانع از لغو یک‌جانبه آن از سوی کاخ سفید عنوان کرد. به‌نوشته تارنمای موسسه پژوهشی «گلوبال ریسرچ» موگرینی قویا از توافق هسته‌ای حمایت کرد و گفت: برجام توافقی میان دو کشور نبود. پیش از این گفته‌ام و بار دیگر تکرار می‌کنم که برجام تعهد همه جامعه بین المللی با ایران بود که با یک قطعنامه سازمان ملل متحد حمایت شد و از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز مورد تائید قرار گرفت. به‌طور تقریبی همین نگاه در سه کشور بزرگ و تاثیرگذار اروپا هم وجود دارد.
فرانسه جایگزینی برای برجام نمی‌بیند
فرانسه گرچه در دوره گفت‌وگوهای هسته‌ای در چند مرحله دردسرهایی را برای به نتیجه رسیدن مذاکرات ایجاد کرد و موجب طولانی‌تر شدن فرایند گفت‌وگوها شد اما سرانجام یکی از امضاءکنندگان و حامیان برجام بوده است. رهبران فرانسه تاکنون این توافق را اجرا و از آن حمایت کرده‌اند. حتی رویه‌های عملی پاریس در دوره پس از توافق هسته‌ای حاکی از پایبندی کامل این کشور به آن است؛ توافقات اقتصادی تهران-پاریس در حوزه‌های گوناگون از انرژی تا خودرو و دیگر بخش‌های زیرساختی حاکی از حمایت بی‌چون و چرای این کشور از برجام است. حدود دوهفته قبل «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه با بیان این جمله که «هیچ جایگزینی برای توافق هسته‌ای ایران وجود ندارد» همه شک و شبهه‌ها در مورد رویکرد الیزه به برجام را از بین برد. «رویترز» اظهار نظر «امانوئل مکرون» را نوعی هشدار به ایالات متحده و ترامپ تفسیر کرد که به‌دنبال پشت پا زدن به برجام است. این خبرگزاری نوشت: این پیامی برای رئیس‌جمهوری آمریکا است که می‌خواهد در توافق هسته‌ای بازبینی کند و موضوع رفع تحریم‌ها علیه ایران را دچار چالش سازد. تارنمای «اکونومیک تایمز» نیز همین ارزیابی را از سخنان رئیس‌جمهوری فرانسه به مخاطب عرضه کرد و آن را حمایت مکرون از توافق هسته‌ای دانست. در گزارش این نشریه آمده است: رئیس‌جمهوری فرانسه با این سخنان، ترامپ را تهدید و اعلام کرد که پاریس توافق هسته‌ای با ایران را تایید می‌کند. مکرون در ادامه افزود: این توافق خوبی بود که باعث گفت‌وگوی سازنده و مناسب با ایران شد. شبکه تلویزیونی ای.بی.سی آمریکا نیز درگزارشی با تکرار مطالب بالا عنوان داشت: مکرون خواستار روابطی سازنده و استوار با ایران است.
آلمان و الگوسازی از برجام
به‌طور تقریبی همه پنج کشوری که در کنار آمریکا در گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران حاضر بودند ضمن تایید کارکردهای مثبت آن بر ضرورت ادامه بقای آن تاکید داشته‌اند. شبکه تلویزیونی «فاکس نیوز» آمریکا در گزارشی با اشاره تلویحی به حمایت «آنگلا مرکل» از توافق هسته‌ای نوشت: صدراعظم آلمان تاکید کرد توافق هسته‌ای با ایران باید به‌عنوان الگویی در مورد کره شمالی و حل بحران شبه جزیره کره استفاده شود. نیازی به تامل و ریزبینی در مفهوم این سخن صدراعظم آلمان وجود ندارد زیرا اگر وی با چنین توافقی مخالف بود یا کوچکترین ایرادی را به آن وارد می دانست نباید آن را به‌عنوان الگویی برای مذاکرات بعدی در مورد پیونگ یانگ مطرح کند. در واقع رضایت یک فرد -چه یک سیاستمدار یا حتی فردی عادی- از یک پدیده باعث توصیه به استفاده از آن در موقعیت‌های مشابه دیگر می‌شود. گزارش این شبکه تلویزیونی افزود: مرکل تاکید دارد مذاکراتی که با همکاری سازمان ملل در سال 2015 با ایران صورت گرفت باید در مورد کره شمالی هم مورد استفاده قرار گیرد. وی گفت «اگر به مشارکت آلمان نیاز وجود داشته باشد ما به سرعت نظر مثبت خود را اعلام می کنیم». همچنین سخنان «زیگمار گابریل» وزیر امور خارجه آلمان هم گواه دیگری بر تائید برجام از سوی دولت آلمان است. وی در سفر به آمریکا گفت: آلمان مایل است توافق اتمی با ایران حفظ شود. تارنمای خبرگزاری آلمانی «دویچه وله» در تحلیل این موضوع اعتقاد دارد گرچه ترامپ نگاه بسیار منفی را به توافق هسته‌ای با ایران دارد اما برلین به‌دنبال حفظ آن است.
تاکید متحد اروپایی کاخ سفید بر اهمیت برجام
انگلستان نیز یکی از کشورهای امضاءکننده توافق هسته ای با ایران بود. در بررسی رویکردهای سیاسی لندن می‌توان گفت لندن بیشتر از آنکه در کنار کشورهای اروپایی موضع‌گیری کند به‌عنوان متحد واشنگتن در اروپا شناخته می‌شود. اگرچه این کشور رابطه بسیار نزدیکی با ایالات متحده دارد اما در زمینه برجام، نگرشی مشابه با رئیس‌جمهوری آمریکا ندارد. نشریه آمریکایی «فارین پالسی» چندی قبل درگزارشی نوشت: «ترزا می» نخست وزیر بریتانیا توافق هسته‌ای با ایران را قراردادی مهم و حیاتی عنوان کرده است. روزنامه «گاردین» نیز در این رابطه نوشت: ترزا می به رهبران کشورهای عربی اعلام کرد که توافق هسته‌ای بسیار اهمیت دارد. این روزنامه این سخنان را نخستین موضع‌گیری ترزا می در مورد برجام پس از انتخاب دونالد ترامپ در آمریکا دانست و افزود: «ترزا می گفت که برجام فرصت تعامل مستقیم بیشتر با ایران را پدید آورد تا با چشمانی باز و به‌صورت عملی و واقع‌بینانه به نگرانی‌ها پرداخته شود». به اعتقاد کارشناسان سخنان نخست وزیر انگلستان نشان می‌دهد که وی از این توافق رضایت دارد. بر پایه ارزیابی این روزنامه انگلیسی حتی اگر ایالات متحده از برجام کنار بکشد، لندن در کنار دیگر امضاءکنندگان توافق به آن پایبند می‌ماند. درهمین زمینه گاردین در گزارش دیگری در مورد دیدگاه لندن به خط مشی‌های ضدبرجامی ترامپ آورد: «نیکلاس هاپتون» سفیر بریتانیا در تهران گفته است «من نمی‌توانم از سوی دولت ایالات متحده آمریکا سخن بگویم؛ اما دولت بریتانیا به‌طور کامل به برجام و اجرای موفقیت آمیز پایبند باقی می ماند».