کارشناس «واشینگتن پست» بررسی کرد؛
سیر تحول ادبیات نوجوانان در ۵۰سالِ‌گذشته
ژانری که میان خوانندگان خود، از همه سنین به «ادبیات نوجوان معروف» است؛ بسیار جوان است: این واژه در دهه ۱۹۶۰ ساخته شد و شیوه‌ای رسمی برای توصیف کتاب‌های کودکان ۱۲ تا ۱۸سال را معرفی کرد. در زمان کوتاهی پس‌از‌آن، تغییرات یکی‌یکی ظاهر شدند؛ در آغاز، هدف واقع‌گرایی وجود داشت که نسبتاً استوار باقی ماند اما در‌طولِ‌راه رمان‌های رمانتیک و داستان‌های تخیلی هم شکل گرفتند. تری اس. لسسن؛ استاد علوم کتابداری در دانشگاه ایالتی «سم هوستون» می‌گوید: «این، یک تکامل بسیارسریع است. فکر می‌کنم از چیزی که در سرزمین بزرگسالان می‌بینیم، به‌مراتب فراتر رفته است». در اینجا نگاهی به تکامل ادبیات نوجوانان می‌اندازیم که با این کتاب‌ها طی۵۰سال اتفاق افتاده است.
بیگانگان
خالق اثر: اس.ای هینتون
زمان نشر: ۱۹۶۷
هینتون هنگامی که این داستان جاودانه و جسورانه از درگیری‌های طبقاتی و رها‌کردن والدین را نوشت؛ خودش نوجوان بود. داستانی که به‌طورِگسترده به‌عنوانِ اولین رمان واقعی نوجوانان شناخته شد. میشل آن ابیت؛ استاد ادبیات کودکان و نوجوانان دانشگاه ایالتی «اوهایو» می‌گوید: «ظهور بیگانگان، نقطه‌عطف و تغییر الگوی ادبیات نوجوانان بود. کاری‌که هینتون سعی داشت انجام دهد، تهیه کتاب برای خوانندگان جوانی بود که درباره موضوعات واقعی که بر زندگی‌شان اثر می‌گذارد، آشکارا و صادقانه صحبت کند».
برو از آلیس بپرس
خالق اثر: بئاتریس اسپارکس
زمان نشر: ۱۹۷۱
واقع‌گرایی به‌خوبی انجام شد و پس‌از‌آن بود که موج رمان‌های اجتماعی در دهه ۱۹۷۰ به‌راه افتاد. کلیشه‌ای درباره یک موضوع واحد مثل اختلال خوردن، قلدری یا در‌موردِ «برو از آلیس بپرس»؛ اعتیاد به مواد مخدر در نوجوانان. تمرکز همیشه بر موضوعی واحد بود؛ نه داستان‌سرایی ماهرانه و نه شخصیت‌های پرداخته‌شده. اگرچه منتقدان، رمان‌های اجتماعی را مسخره می‌کردند اما بسیاری مثل «برو از آلیس بپرس» میان نوجوانان که از خواندن درباره مشکلات دیگران خوشحال می‌شدند، محبوب بودند.
بلندای دره قشنگ
خالق اثر: فرنسین پاسکال
زمان نشر: ۱۹۸۴
دهه ۱۹۸۰، ادبیات عامه‌پسند را با خود به‌همراه داشت که بیشتر شامل مجموعه‌های چندین جلدی عاشقانه و ترسناک می‌شد. «بلندای دره قشنگ» یکی‌از محبوب‌ترین‌ها بود. اولین کتاب از این مجموعه در سال ۱۹۸۴ منتشر شد که قرار بود مجموعه‌ای شش‌جلدی باشد؛ اما تبدیل به حدود ۱۵۰جلد شد. در ۱۹۸۵، یک نسخه فوق‌العاده از این مجموعه به‌نامِ «تابستان محشر» تبدیل به اولین رمان نوجوانان شد که در لیست پرفروش‌های «نیویورک تایمز» قرار گرفت.
هری پاتر
خالق اثر: جی کی رولینگ
زمان نشر: ۱۹۹۷
وقتی «هری پاتر و سنگ جادو» در سال ۱۹۹۷ منتشر شد؛ چیزی شبیه به جادو اتفاق افتاد: پسر محبوب جادوگر، خوانندگان تمام سنین را سحر کرد و تبدیل به یک پدیده خارق‌العاده شد. مجموعه هفت‌جلدی رولینگ، یکی‌از دلایلی‌ست که «نیویورک تایمز» فهرست پرفروش‌ترین‌های کودکان را ایجاد کرد؛ البته با آن‌همه کتاب «هری پاتر» که در فهرست بزرگسالان بود، جای کافی برای سایر عناوین باقی نمی‌ماند.
گرگ و میش
خالق اثر: استفان مِیِر
زمان نشر: ۲۰۰۵
پس‌از موفقیت بی‌سابقه «هری پاتر»، تنها کمی زمان لازم بود تا خوانندگان، دیوانه مجموعه بعدی ادبیات نوجوانان شوند. در سال ۲۰۰۵ «گرگ و میش» وارد شد؛ یک داستان عاشقانه خون‌آشامی از نویسنده رمان‌اولی، استفان مِیِر. این داستان دنباله‌دار چهارجلدی، روند دیگری را نشان داد؛ یک داستان عاشقانه فوق‌طبیعی و مثل کتاب‌های «هری پاتر»؛ هم در عرصه کتاب و هم بر پرده سینما موفقیت فراوانی کسب کرد.
بازی‌های گرسنگی
خالق اثر: سوزان کالینز
زمان نشر: 2008
«بازی‌های گرسنگی» همراه با «هری پاتر» و «گرگ و میش»، سه‌گانه مجموعه‌هایی که ادبیات نوجوان سال‌های اخیر را متحول کردند، تکمیل می‌کند. داستان سوزان کالینز از جنگ‌های نوجوانان برای کشتن یکدیگر در سرزمینی پسارستاخیزی به‌نامِ «پانم»، موضوعات اجتماعی و سیاسی را می‌کاود. این رمان، برای قهرمان زن داستان قوی و پیچیده‌اش که ارزشش به علاقه‌های عاشقانه گره نخورده؛ مورد ستایش قرار گرفت. این مجموعه، الهام‌بخشِ ظهور داستان‌های پادآرمان‌شهری شد. لسسن می‌گوید: «ادبیات نوجوانان، بازتاب واقعی چیزی‌ست که در جامعه در‌حالِ روی‌دادن است؛ حتی یک رمان پادآرمان‌شهری».
نفرتی که می‌دهی
خالق اثر: انجی توماس
زمان نشر: ۲۰۱۷
ادبیات نوجوانان مدت‌های مدید مشکل تنوع داشته که بخشی به‌خاطرِ صنعت نشر تحتِ‌سلطه سفیدپوستان بوده است اما دلیلی برای خوش‌بینی وجود دارد. لسسن می‌گوید: «حالا کاراکترهای رنگین‌پوست بیشتری می‌بینیم. هنوز کافی نیست اما این جریان شروع شده». مثال چشمگیر اخیر آن «نفرتی که می‌دهی» از انجی توماس است که از جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» الهام گرفته. این کتاب که به فیلم هم تبدیل شد؛ خشونت پلیس از نگاه یک نوجوان سیاه‌پوست را به‌تصویر می‌کشد که دو دوست دوران کودکی‌اش را در خشونت با اسلحه از دست می‌دهد و موفقیت آن، جنبشی در‌جهتِ پیشرفت نویسندگان و کاراکترهای سیاه‌پوست است.
مهرناز زاوه/ ایبنا