باززایی در نقاشیخط؛ روایت آیدین آغداشلو از آثار افروز هوشنگ
شهلا اسلامی
گالری «مژده» میزبان نمایشگاه آثار افروز هوشنگ بود؛ نمایشگاهی باعنوانِ «مغاک، هستِناهست» که روایتی متفاوت از وی را بهتماشا گذاشته بود که آیدین آغداشلو، از آن، به باززایی در نقاشیخط تعبیر کرده است. افروز هوشنگ درباره دغدغهاش در فضای حاکم بر نقاشیخط به یک مرور تاریخی دراینزمینه رجوع میکند؛ او دراینباره گفت: «اگر به تاریخ نقاشیخط ایران نظر کنیم؛ از دهه 40 با جریانی بهنامِ مکتب سقاخانه روبهرو خواهیم شد که با تقليد از فرمهای سنتی گذشته و تلفيق آن با تجربههای هنر مدرن، كوشيد تا برای نقاشی معاصر ايران، زبان بصری تازهای تدارك ببيند. دراینمیان، حسینزندهرودی و فرامرز پیلارام و درادامه رضا مافی (با تأثیری از این مکتب) بهشکلی جدی از موتیف خط برای ایجادِ کمپوزیسیونهای ریتمیکِ خود در نقاشیِ نو بهره جستند. از آنزمان تاکنون، اغلب هنرمندان این رشته، به تکرار و تقلید آنچه صورت گرفته، پرداختهاند». نقاشیهای افروز هوشنگ، حاوی فرمهایی هستند که ردپایی از واقعیت را میتوان در آن دید؛ گویا به ترسیم ابژههایی در آثار پرداخته است. او باور دارد که میانِ نقاشی که میاندیشد و نقاشی که تجربه میکند، تفاوتی وجود ندارد. نقاش میانِ درون و برون، درحرکت است و این حرکت همراه با نوعی تعلیق در عالم ابژکتیو است و نقاشی بهواسطه این تعلیق، قادر است تا ژرفای جهان را بر ما بگشاید؛ چراکه نقاشی هنرِ ظهور است و این ظهور، آشکارگی چیزیست؛ نه نمود و بازنمود آن. چنین ظهوری، محتوای واقعی پدیدههاست که میتواند گوشهای از ژرفای جهان را بر ما بگشاید و ما را با طرحی از جهان روبهرو کند که در زندگی روزمره از آن غافلیم؛ هوشنگ توضیح میدهد: «در انتخاب واژه هست و آشکارگیِ آن قصد داشتم که این واژه را به ظهور برسانم؛ زیرا همانطورکه نیچه میگوید؛ هر واژهای بیدرنگ به یک مفهوم بدل میشود؛ آنهم دقیقاً بدین سبب که قرار نیست درموردِ تجربه یکتا و بهتمامی خاص و آغازینی که اصل و منشاء آن واژه بوده است، نقش یک یادآور را ایفاء کند». ما نیز در مجموعه آثارِ هوشنگ، گویی با ظهور و چشماندازِ دیگری فارغ از تکنیکهای کلیشهای روبهرو هستیم؛ کمااینکه آیدین آغداشلو در مقدمه دفتر آثارِ هوشنگ نوشته است: «انگار باید طول میکشید تا از ورای ظاهرِ تثبیتشده و محتشمِ خوشنویسیِ سنتی، به عنصری عمیقتر و خالصتر و پنهانماندهتر برسد و لطف و لطافت این قالب سیال را بیابد و بربکشد. مجموعه اخیر هوشنگ، گواهِ جستوجویی تازه است دراینزمینه کهن و نهچندان تازه؛ جستوجویی با حاصلی خوشرنگ و دلپذیر که مرا که گمان میکردم تجربه نقاشیخط دیگر به انتهای کارآیی و باززاییاش رسیده، چشمبهراهِ کارهای بیشتر و هنرمندانِ نامکشوف تازه دیگر نگاه میدارد». مژده طباطبایی؛ مدیر گالری «مژده» نیز درباره آثار افروز هوشنگ گفت: «افروز در نقاشیخط ابتدا به فرم رسیده و سپس با محدودیتِ فرم و رنگ و حرکت بهسمتِ سادهگرایی و کمینهگرایی، فضایی انتزاعی خلق کرده که رسیدن به مفهوم طی این مسیر کاری بسیار دشوار است؛ او تخصصِ خاصی در مدیریت دارد و این مدیریت در آثار او تجلی یافته و در مجموعه سوم تشابه ابعاد، فرم و رنگ بیانِ متفاوتی را رقم زده است». این رویداد، تا سوم خردادماه 98 در گالری «مژده» بهنشانیِ سعادتآباد، خیابان سرو شرقی، خیابان علامه شمالی، کوچه هجدهم شرقی، شماره 27 میزبان علاقهمندان بود.