مهاجرت منفی در یک‌سوم از مراکز استان‌ها
گزارش اخیر مرکز آمار ایران در‌خصوص مهاجرت شهرهای کشور نشان می‌دهد که یک‌سوم مراکز استان‌ها در کشور دارای خالص مهاجرت منفی هستند و این بدین‌معناست که افراد خارج‌شده بیشتر از افراد وارد‌شده به این شهرها هستند. براساس یافته‌های این گزارش؛ بین مراکز استان‌های کشور، تبریز، اصفهان، قزوین، خرم‌آباد، اراک، اهواز، زاهدان، تهران، ساری و بجنورد (به‌همین ترتیب) دارای خالص مهاجرت داخلی منفی بوده‌اند؛ یعنی در آنها، برایند جریان‌های مهاجرت داخلی در‌جهت کاهش جمعیت این شهرها عمل کرده. برای نخستین‌بار، در سال ١٣٩٥ و در تاریخ سرشماری‌های کشور با استفاده از تکنولوژی و ابزار نوین، امکان گردآوری اطلاعات مربوط به جابه‌جایی جمعیت بین شهرها فراهم شده و آمار مهاجرت همه شهرهای کشور، مبادلات جمعیتی شهرها با یکدیگر و با بخش روستایی و خارج از کشور براساس اطلاعات سرشماری نفوس و مسکن 95 منتشر شد. این بررسی براساس نوآوری‌های به‌عمل‌آمده در سرشماری عمومی نفوس و مسکن 95 میسر شده و اطلاعات ارزشمندی را در زمینه برنامه‌ریزی‌های شهری و اجتماعی و تحلیل‌های جمعیتی فراهم می‌کند. در گزارش ارائه‌شده، وضعیت مهاجرت تمام نقاط شهری کشور شامل ١٢٤٢ شهر ارائه و جدول ترازنامه مهاجرتی آنها تدوین شده. جدول ترازنامه مهاجرتی، جدولی‌ست که تعداد مهاجران وارد‌شده، مهاجران خارج‌شده و خالص مهاجرتی را برای هریک از شهرهای کشور نمایش می‌دهد و بر‌‌اساس‌آن می‌توان وضعیت شهرهای مورد‌نظر را از‌نظر مهاجرپذیری و مهاجرفرستی بررسی کرد. براساس این ماتریس مهاجرتی می‌توان مبادلات جمعیتی هریک از شهرهای کشور با یکدیگر و نیز با بخش روستایی و خارج از کشور را به‌دست آورد. براساس یافته‌های این گزارش؛ در سایر مراکز استان (به‌جز کرمان) خالص مهاجرت داخلی عددی مثبت است. در‌میان آنها، شهرهای کرج، رشت، شیراز، سمنان و قم (به‌همین ترتیب) بزرگ‌ترین خالص مهاجرت داخلی (بیشتر از ٢٠هزار‌نفر) را داشته‌اند. مطابق یافته‌های این بررسی؛ طی سال‌های 90 تا 95، تعداد ٤٠٤٩٩٦نفر از مهاجران به شهر تهران وارد شده‌اند. از‌این‌تعداد، مبداء 83.19درصد از مهاجران نقاط شهری کشور، ٧.٠٩درصد مناطق روستایی و ٩.٣درصد خارج از کشور بوده و مبداء حرکت ٠.٤٣درصد از مهاجران نیز اظهار نشده است. مبداء حرکت بیشترین مهاجران وارد‌شده به شهر تهران به‌ترتیب نزولی فراوانی نسبی، شهرهای کرج (5.6درصد)، اصفهان (٢.٩٨درصد)، مشهد (٢.٧٠درصد)، اراک (٢.٠١درصد)، اهواز (١.٩٣درصد)، قم (١.٨٥درصد)، کرمانشاه (١.٨١درصد)، شیراز (١.٧٣درصد)، تبریز (١.٥٨درصد) و اسلامشهر (١.٤٦درصد) بوده است. همچنین ٥٧.٧٥درصد از مهاجران وارد‌شده، از سایر شهرهای کشور به تهران آمده و نام شهر مبداء حرکت برای١.٧٨درصد از مهاجران نیز نامشخص بوده است. طی این دوره زمانی، تعداد ٣٦٩٢٨٨نفر از مهاجران تهران را ترک کرده‌اند و در یکی از نقاط داخل کشور ساکن شده‌اند. از‌این‌تعداد، مقصد 87.44درصد یکی از نقاط شهری کشور بوده و ١٢.٥٦درصد نیز یکی از نقاط روستایی را به‌عنوان مقصد خود انتخاب کرده‌اند. مقصد حرکت مهاجران خارج‌شده از شهر تهران به‌ترتیب نزولی فراوانی نسبی، شهرهای کرج (11.69درصد)، پردیس (٤.٦٨درصد)، پرند (٤.١٨درصد)، شهریار (٢.٧٩درصد)، مشهد (٢.٥٧درصد)، قم (٢.٣٨درصد)، رشت (١.٩٧درصد)، اسلامشهر (١.٨٩درصد)، سمنان (١.٨٨درصد) و پاکدشت (١.٨١درصد) بوده. همچنین ٥١.٦٠درصد از مهاجران خارج‌شده از تهران، به سایر شهرهای کشور مهاجرت کرده‌اند.