دفاع اقتصادی از تسهیل گردشگری خارجی

طی چند هفته گذشته خبر رسید که بنا بر پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و با همکاری وزارت امور خارجه، مسافران چینی برای ورود به ایران، نیاز به اخذ روادید نخواهند داشت. چنین اقدامی درکنار عدم ممهورکردن گذرنامه گردشگران ورودی، جزو اقداماتی‌ست که جهت تسهیل ورود گردشگران خارجی به ایران اتخاذ شده. لغو روادید میان کشورهای مختلف، امری رایج است؛ این‌کار علاوه‌بر بعد گردشگری؛ ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نیز دارد. درواقع این‌کار، نشان‌دهنده رابطه دوستانه و مناسب یک کشور در مقابل کشوری دیگر است. بااین‌تفسیر، شاهد هستیم که بسیاری از کشورها به‌دلیل روابط سیاسی غیردوستانه، شهروندان یکدیگر را مجبور به اخذ روادید و حتی در صدور آن، سختگیری می‌کنند. نگاه سیاسی به مسئله روادید، دارای زوایای مختلفی‌ست که موضوع این مطلب نیست؛ اینجا تنها رویکرد اقتصادی، موردنظر است. ایران، کشوری بسیار امن است. پتانسیل گردشگری بسیار بالایی به‌لحاظ جغرافیایی، طبیعی، تاریخی و اجتماعی دارد. مقصدی جدید، ارزان و غنی برای مسافران بین‌المللی‌ست. از همه مهم‌تر اینکه جامعه ایرانی به‌شدت پذیرای مسافر است؛ بنابراین، در یک نگاه کلی می‌توان گفت که ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر بین‌المللی در کشور وجود دارد که تاکنون مغفول مانده. ازسوی‌دیگر، باید مدنظر قرار داد که یک اقتصاد و واحدهای تشکیل‌دهنده آن، حداکثر تلاش خود را می‌کنند تا از تمام ظرفیت خود، بهینه استفاده کنند. باتوجه‌به‌اینکه اقتصاد ایران در غالب بخش‌های خود دچار کاستی‌های عدیده‌ای‌ست، لذا تمرکز بر گسترش بخش گردشگری، بسیار حائز اهمیت است؛ به‌خصوص‌اینکه وابستگی شدیدی به نفت دارد و توسعه یک بخش جدید اقتصادی که ازقضا پتانسیل بسیار بالایی برای ایجاد ارزش افزوده دارد، کاملاً جذاب و منطقی‌ست. کشور چین به‌دلیل جمعیت بالایی که دارد، حجم زیادی از گردشگران بین‌المللی را به سایر کشورها روانه می‌کند. به‌علاوه حضور چینی‌ها به‌دلایل کاری و نیز رشد مستمر اقتصادی آن کشور که موجب بهبود سرانه درآمدی مردمش می‌شود، چینی‌ها را به بازار هدف مناسبی برای جذب گردشگر ورودی تبدیل کرده است؛ بنابراین، هرگونه اقدامی جهت تسهیل ورود گردشگران چینی به کشور، در رشد گردشگری کشور، اثر قابل‌توجهی دارد که این اثر در بلندمدت نیز ادامه خواهد داشت. درحال‌حاضر، ایران تحت‌فشارهای مختلفی ازسوی کشورهای متخاصم است. تنش‌های حاصله موجب شده که برخی از کشورهای دنیا روابط دیپلماتیک مناسبی با ایران نداشته باشند و به‌همین‌دلیل، به تبلیغات منفی علیه ایران بپردازند تا گردشگران خود را از ورود به خاک ایران بر حذر دارند. همان‌طورکه گفتیم؛ موضوع این مطلب نه سیاست؛ بلکه اقتصاد است. جنگ سیاسی را با سیاست پاسخ دهیم و امور اقتصادی را با رویکرد اقتصادی پیش ببریم تا منافع هردو را کسب کنیم. حذف روادید برای ورود شهروندان چینی، به‌لحاظ اقتصادی یک اقدام کاملاً مثبت است. این‌کار گرچه گره بزرگی از مشکلات صنعت گردشگری کشور را باز نمی‌کند اما به‌عنوان یک اقدام قانونی که وظیفه اصلی دولت برای پیشبرد اهداف اقتصادی و حمایت از کسب‌وکارهاست، گامی مطلوب تلقی می‌شود. می‌توان با دوری از مسائل سیاسی و صرفاً با نگاهی اقتصادی، این اقدام را درمورد برخی کشورهای دیگر که جزو بازار هدف برای جذب گردشگر ورودی هستند، تعمیم داد. درواقع، جدای از رابطه سیاسی، می‌توان جهت بهبود گردشگری کشور و تقویت صنعت گردشگری، نیاز به اخذ روادید را برای ورود به ایران حتی به‌صورت یک‌طرفه (فقط برای ورود به ایران) حذف کرد. با این اقدام می‌توان حداقل یکی از موانع حضور گردشگران خارجی در ایران را حذف کرد. ممکن است که این تفکر به ذهن متبادر شود که لغو روادید برای کشورهایی که از هم‌وطنان‌مان روادید طلب می‌کنند (و حتی برای ایرانیان سختگیری هم می‌کنند)، به‌نوعی ناخوشایند و کسر شأن و منزلت است. باید دو نکته را یادآور شد: اول، به‌لحاظ سیاسی و اجتماعی‌ست که با این رویکرد می‌توان صلح‌طلبی، مهمان‌پذیری و فرهنگ غنی ایرانیان را به مردم دنیا نشان داد و بدین‌ترتیب جوسازی منفی حکومت‌های دیگر را در اذهان عمومی خنثی کرد. دوم، به‌لحاظ اقتصادی دست به انتخابی می‌زنیم که منفعت کل جامعه را دربردارد. درواقع، نباید به‌دلیل نگاه خصمانه سایر دولت‌ها از پتانسیل‌های رشد اقتصادی خود صرف‌نظر کنیم. درمجموع، می‌توان گفت که حذف روادید برای گردشگران چینی، اقدامی مطلوب برای صنعت گردشگری‌ست که فارغ از مسائل سیاسی و صرفاً با رویکردی اقتصادی، می‌توان آن‌را برای سایر کشورها نیز گسترش داد.
وحید صمدی سپهر