«شاخه‌های بی‌قرارِ» بیگناه و یک قرار با ایران
شهلا اسلامی
رضا بیگناه؛ هنرمند مقیم کانادا بارِدیگر تازه‌ترین نقاشی‌هایش را برای نخستین نمایش، به ایران و گالری «مژده» آورده است؛ اما او این‌بار درپیِ حادثه سقوط هواپیمای اوکرائینی، با تلخ‌کامی و اندوه بسیار، این آثار را به‌تماشا گذاشته است. بیگناه که تجربه کارگردانی ۱۵ نمایش و تصویرسازی چهار کتاب کودک نیز دارد، این‌مجموعه باعنوانِ «شاخه‌های بی‌قرار» را ترجمه نگاه یک نقاش به دنیای پیرامون و حیات می‌داند که به زندگی ما شکل و معنا می‌بخشد؛ اما او در آغاز معرفی مجموعه تازه‌اش می‌گوید: «از غم و اندوهی که این‌روزها وطنم را فرا گرفته، بسیارمتأسف و بسیاراندوهگینم. آرزوی رویش جوانه‌های شادی‌بخش دارم بر دل‌های همه هم‌وطنانم». رضا بیگناه که به‌جهتِ تعطیلی گالری‌ها در هفته پیش، با یک‌هفته وقفه این نمایشگاه را دایر کرده، شکل‌گیری مجموعه «شاخه‌های بی‌قرار» را حاصل دقت و جورِ دیگر نگریستن طبیعت خواند و گفت: «برای یافتن این نگاه نو، ساعت‌ها و ساعت‌ها در میان درختان وقت گذراندم تا دنیای نهفته در درون و اطراف آن‌ها را دریابم. آگاهانه می‌خواستم از نقاشی منظره فاصله بگیرم و جان‌مایه‌ای را بیابم که امضای من باشد. شاعرانگی و بافتاری نوستالژیک؛ اما نو از سوژه‌ای روایت کنم که دستمایه دیرین نقاشان شناخته‌شده است. صدها عکس گرفتم و صدها طرح و اتود زدم تا به این آثار رسیدم». بیگناه افزود: «دیدم نخستین چیزی‌که در حیات به مفهوم سبزینگی و رویش اضافه می‌شود، پرنده‌ها هستند که رابطه مستقیمی با درختان دارند؛ بنابراین، ساعت‌های بسیاری را صرف نگاه‌کردن به نوع نشستن پرنده‌ها و سنجاب‌ها بر روی شاخه‌های درختان کردم. درواقع، تلاش من این‌بودکه بفهمم چگونه یک درخت، تعادل خود را حفظ می‌کند؛ البته این دیدگاه برمبنایِ روشی علمی نبود؛ بلکه من کاملاً از نگاه یک نقاش به مسئله نگاه و سعی کردم کمپوزیسیون را درک کنم و تفاوت‌ها را ببینم. نکته اصلی این‌بودکه به سؤالاتی نظیر اینکه چگونه برگ‌ها از شاخه می‌افتند؟ یا شاخه‌ها چگونه در باد حرکت می‌کنند؟ با نگاهی هنری پاسخ دهم. البته در کنار این دیدن‌ها، اتود نیز می‌زدم و به‌این‌ترتیب، طرح‌ها به‌مرور شکل گرفت». او درخصوصِ مدت‌زمان صرف‌شده برای مجموعه «شاخه‌های بی‌قرار» بیان کرد: «باوجودِ‌اینکه ایده درختان به‌نظر ساده می‌آمد؛ اما برای من کاملاً جذاب بود. به‌همین‌خاطر، چیزی نزدیک به یک‌سال‌ونیم برای اجرای آن، زمان صرف کردم؛ زیرا تمام تلاش من این‌بودکه بتوانم این‌مجموعه را به یک انسجام معنایی و فرمی برسانم و به‌صورتِ یک مجموعه ارائه دهم». این هنرمند مقیم کانادا، درباره چرایی نمایش این آثار در ایران گفت: «مجموعه شاخه‌های بی‌قرار، برای نخستین‌بار در ایران و گالری مژده به‌نمایش درآمده است. البته چند اثر از این‌مجموعه، قبلاً توسط دوستانم در کانادا خریداری شده؛ اما ازآنجایی‌که همواره دوست دارم نخستین‌بار آثارم را در وطن محبوبم نمایش دهم، ایران را برای این‌کار انتخاب کردم؛ زیرا نگاه ایرانیان، به فضای ذهنی من نزدیک‌تر است. به‌عنوانِ یک ایرانی، دوست دارم که در کنار هم‌زبان‌های خودم نمایشگاه داشته باشم؛ زیرا ازاین‌فضا انرژی می‌گیرم. حس‌وحال خوبی که در افتتاحیه و درطولِ نمایشگاه از مخاطبان ایرانی می‌گیرم، قابلِ‌مقایسه نیست و باوجودِ‌اینکه در فضاهای دیگری نیز نمایشگاه داشته و دارم؛ اما همیشه فضای ایران را ترجیح می‌دهم». او درباره سبک اجرایی آثار این‌مجموعه اظهار کرد: «ازآنجایی‌که من تصویرساز نیز هستم، شاید بتوان گفت که آثارم بی‌تأثیر از دنیای تصویرگری نیست؛ اما به‌کل، کارهای این‌مجموعه انتزاعی محسوب می‌شود؛ زیرا صرفاً فضای رئالیستی و منظره به مفهوم واقعی، در آن ارائه نشده و ترکیب‌بندی و شکل درختان تغییر کرده است. ازسویی، می‌توان گفت که کارها کاملاً آبستره نیست؛ زیرا با سوژه‌ای که مابه‌ازای خارجی دارد، روبه‌رو هستیم». رضا بیگناه؛ متولد ۱۳۴۹، کارشناسی ارشد کارگردانی نمایش را سال ۱۳۷۹ از دانشگاه تربیت مدرس و سال ۱۳۹۲ کارشناسی طراحی داخلی را از کالج «کانستوگا» کانادا اخذ کرده است. گفتنی‌ست؛ علاقه‌مندان به بازدید از نمایشگاه «شاخه‌های بی‌قرار» تا ۲۷ دی‌ماه 98 و طی ساعات ۱۶ تا ۲۰ فرصت دارند که به گالری «مژده» واقع در تهران، سعادت‌آباد، خیابان علامه طباطبایی شمالی، کوچه هجدهم شرقی، پلاک ۲۷ مراجعه کنند.