هشدار وزیر بهداشت درموردِ نادیده‌گرفتن خطر کرونا؛
با این روال، دقیقه ۹۰ گل می‌خوریم!
دکتر سعید نمکی در مراسم اعلام گسترش کشوری برنامه «هر خانه، یک پایگاه سلامت» که به‌صورت ویدئوکنفرانس و تماس زنده با دانشگاه‌های علوم‌پزشکی سراسر کشور و در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد، ضمن گرامیداشت یاد شهدای مدافع سلامت، قدردانی از اصحاب رسانه و تقدیر از متصدیان تشکیل و ارتقای شبکه بهداشت کشور در اوایل انقلاب تاکنون، اظهار کرد: «چنانچه طرح هر خانه، یک پایگاه سلامت، تنومندتر شود، یکی از محافظان اصلی نظام سلامت و یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های شبکه بهداشت در سال‌های آینده خواهد بود».
وزیر بهداشت با قدردانی از دانشگاه‌های علوم‌پزشکی که آزمونه طرح «هر خانه، یک پایگاه سلامت» را پذیرفتند، درباره ایده شکل‌گیری آن گفت: «از مدت‌هاقبل و از زمانی‌که در سازمان برنامه‌وبودجه بودم، این‌موضوع برایم جا افتاده بود که نظام شبکه بهداشتی و درمانی کشور، گرچه روزی برای ما به‌عنوان یکی از ضروری‌ترین، کارآمدترین و مهم‌ترین ابزار در نظام ارائه خدمات کشوری به پهناوری ایران با بیش از ٣١ استان پهناور و فرهنگ‌ها، خرده‌فرهنگ‌ها، گویش‌ها، اقوام و رفتارهای اجتماعی متفاوت بوده؛ اما تربیت بهورز از درون این فرهنگ‌ها و ارتباط مستقیم با آن‌ها نقش بسیار‌چشمگیری در کاهش مرگ‌ومیرها و ناتوانی‌ها داشته و افتخار بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود؛ ولی مسلم است که با ساختار دولتی و بدون جامعه‌محور‌کردن نظام ارائه خدمت، راه به جایی نمی‌بریم. هرچند بهورز تربیت‌شده قوم و ایل و نژاد خود است؛ اما بازهم فردی دولتی تلقی می‌شود. در برهه‌ای دیدیم که به‌دلیل هجمه‌ای در یک روستا، بهورزمان مجبور به کوچ از آن روستا شد؛ چراکه آن بهورز را دولتی تلقی می‌کردند». به‌گزارش وبدا؛ دکتر نمکی تصریح کرد: «ما برای‌آنکه به‌صورت جامعه‌محور به مسائل نگاه کنیم، مجبور بودیم سطحی را قبل از خانه بهداشت و مرکز جامع سلامت در کشور تعریف کنیم؛ یعنی فردی از جنس خانواده و از درون خانواده به‌عنوان سطح قبل از خانه بهداشت به‌کار گرفته شود. این ایده بعدازآنکه مصمم شدیم پرونده الکترونیک سلامت که از تکالیف برجای‌مانده برنامه‌های توسعه قبلی بود را اجرا کنیم، شکل گرفت». وی دراین‌باره توضیح داد: «برای رسیدگی به مسائل بهداشتی و درمانی، زائر کربلا بودیم و در مسیر نجف و کربلا در مینی‌بوس با دکتر جمشیدی فکر کردیم چگونه می‌شود خون تازه‌ای به شبکه بهداشت کشور تزریق کنیم؛ به ایده هر خانه، یک پایگاه سلامت رسیدیم تا به‌این‌ترتیب از درون خانواده‌ها فردی را پیدا کنیم که بتواند به‌عنوان رابط اصلی ما، در نظام ارائه خدمت انجام‌وظیفه کند». وی بااشاره‌به اجرای آزمایشی طرح «هر خانه، یک پایگاه سلامت» در استان‌های سمنان، قزوین، کاشان و همدان، افزود: «قرار بود این طرح در ۱۲ اسفندماه در سطح ملی آغاز شود؛ اما ناگهان با شیوع کووید-١٩ مواجه شدیم. البته با لطف خدا و همت عزیزان توانستیم موج سنگین کرونا را با موفقیت مهار کرده و در مدت سه‌ماه و به‌صورت شبانه‌روزی، کار و فکر و اندیشه‌مان درگیر کرونا شود. این سه‌ماه تعویق، باعث شد که ۱۲ خردادماه ٩٩ را برای آغاز کشوری این زیرساخت مهم (طرح هر خانه، یک پایگاه سلامت)، انتخاب کنیم. اگر در اوج کرونا طرح هر خانه، یک پایگاه سلامت را همراه با ۲۰میلیون سفیر سلامت که خانم‌ها محور حرکت آن هستند را داشتیم، دیگر لازم نبود هرروز وزیر بهداشت بیاید و خواهش کند که مردم به سفر نروید و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنید». دکتر نمکی بیان کرد: «درمجموع، طرح هر خانه، یک پایگاه سلامت را در ماه‌های آینده خواهیم داشت و اگر در پائیز کووید-١٩ و آنفلوآنزا را باهم داشتیم، ۲۰میلیون سفیر سلامت نیز خواهیم داشت که بسیارکمک‌کننده است؛ این سفیران سلامت در اطلاع‌رسانی درزمینه بیماری‌های واگیر و غیرواگیر، تغذیه، بازتوانی خانواده، افزایش کیفیت زندگی سالمندان و شیوه زندگی مناسب، حضور فعالی خواهند داشت». وزیر بهداشت خطاب به رؤسای دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور، گفت: «این طرح به‌دلیل‌آنکه طرح خانواده است و بانوان اصلی‌ترین محور این خدمت هستند را با یاد و نام حضرت فاطمه(س) آغاز می‌کنیم و به‌برکت نام این بانوی بزرگوار، امیدواریم که از طرح‌های با‌برکت برای جمهوری اسلامی ایران باشد». وی افزود: «به رؤسای دانشگاه‌ها توصیه می‌کنم افرادی‌که عشق به خدمت دارند را در رأس انجام طرح هر خانه، یک پایگاه سلامت قرار دهند تا صرفاً رفع تکلیف نکنند. تمام معاونت‌ها باید درگیرِ طرح باشند. باید دانشجوی علوم‌پزشکی را برای آموزش جامعه‌محور به درون خانواده‌ها ببریم. اگر بخواهیم دانشجویی را تربیت کنیم که باری از دوش نظام سلامت بردارد، باید او را جامعه‌محور کنیم و این دانشجو باید متولی امر سلامت خانواده‌ها شود». وی گفت: «جامعه‌محور‌کردن آموزش علوم‌پزشکی در تمام رشته‌های پزشکی الزامی‌ست و جامعه‌محور‌شدن آن‌ها در‌گروِ همکاری در پروژه هر خانه، یک پایگاه سلامت است. نباید آن‌را فقط در وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها خلاصه کنیم؛ لذا درراستای اجرای هرچه‌بهتر آن باید از تمام بخش‌های درون و بیرون دولت، سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین، ائمه جمعه، بسیج، نیروهای مسلح و تمام ملت ایران کمک بگیریم. این طرح، طرح وزارت بهداشت نیست؛ بلکه طرح تمام آحاد جامعه است». وی خطاب به رؤسای دانشگاه‌ها، خاطرنشان کرد: «دراین‌طرح نباید دنبال لیسانس و فوق‌لیسانس باشید؛ چراکه مدرک تحصیلی به انسان دانش اجتماعی نمی‌دهد؛ بلکه دراین‌طرح باید به‌دنبال باهوش‌ترین و عاشق‌ترین فرد برای خدمت بگردید و باید با زبان سفیر سلامت و متناسب با فرهنگ همان اقلیم با سفیر سلامت صحبت کنید. با مردم، با زبان مردم صحبت کنید. بهترین ابزار برای انتقال دانش به مردم، زبان قابل‌فهم و بومی مردم است. دراین‌راستا، دانشگاه‌های علوم‌پزشکی باید الگوهای مناسب با فرهنگ‌های مختلف در کشور را طراحی کنند. استان‌ها باید با مقتضیات خود مردمشان را آموزش دهند». دکتر نمکی بیان کرد: «اگر آموزش چهره‌به‌چهره میسر است، انجام دهید؛ اما امروز زمانی نیست که از ابزار آموزش از راه دور و درمان از راه دور استفاده نکنیم». وی افزود: «امروزه تقریباً تمام روستاییان حداقل یک موبایل دارند و نمی‌توان ابزار به این مهمی را نادیده گرفت و باید در کنار آموزش از راه دور، از ابزار چهره‌به‌چهره نیز استفاده کنیم». وزیر بهداشت یادآور شد: «باید اجازه دهیم استان‌ها از قابلیت‌های خود استفاده کنند؛ اما این نباید فراتر از چهارچوب‌هایی باشد که برای طرح معین کرده‌ایم؛ یعنی یک سفیر سلامت نباید تصور کند که پزشک شده و باید بر رعایت این چهارچوب‌ها سختگیر باشیم. باید ساختار ارزشیابی و نظارت یکنواخت و مدون داشته باشیم و باید بتوانیم طرح را به‌گونه‌ای ارزیابی کنیم که ماهی یک‌بار آن‌را کنترل و پایش کنیم تا با استان‌ها به‌صورت هماهنگ کار را پیش ببریم». وی گفت: «ما امروز، فصلی نو را در نظام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی جهان آغاز کردیم. ما امروز به مراقبت‌های اولیه بهداشتی، PHC و UHC، در سطح ملی، یک پیوست جدید اضافه کردیم که اطمینان دارم در سطح بین‌المللی نیز موردتوجه قرار خواهد گرفت و سازمان جهانی بهداشت سال آینده با ارزیابی این حرکت بزرگ ملی، آن‌را به‌عنوان یک الگوی موفق برای جهانیان مطرح خواهد کرد؛ به‌شرطی‌که همکارانمان در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کار را به‌شدت جدی بگیرند». دکتر نمکی بیان کرد: «امیدوارم در اجرای طرح هر خانه، یک پایگاه سلامت، در فازهای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی، مراقبت‌های اولیه بهداشتی و درمانی، توان‌بخشی و جامعه‌محور کردن آموزش پزشکی، به‌عنوان الگوی موفق جهانی مطرح شویم. همان‌طورکه در مدیریت کرونا در کشور با استفاده از تلاش بی‌اندازه همکارانمان در فاز دفاع و با استفاده از ظرفیت شبکه بهداشتی و درمانی؛ از بهورز گرفته تا مراقبین سلامت در فاز حمله، الگوی موفق جهانی شدیم». وزیر بهداشت تأکید کرد: «اجرای طرح «هر خانه، یک پایگاه سلامت، نیازمند همکاری‌های بخشی‌ست و باید با استفاده از ظرفیت رسانه‌ها و به‌خصوص صداوسیما و شبکه‌های اجتماعی برای اجرای بهتر آن، گام برداریم و ماهی یک‌بار از عملکردمان ارزیابی داشته و بعد از سه‌ماه، با مهار کامل کرونا، اولین فاز توفیق‌آمیز بعد از آزمونه این طرح را جشن بگیریم و جای خرسندی‌ست که اگر بازهم هجمه‌ای از کرونا را در پائیز مشاهده کردیم، دلمان به سفیران سلامت گرم خواهد بود». دکتر سعید نمکی همچنین در حاشیه آغاز اجرای کشوری برنامه «هر خانه، یک پایگاه سلامت» اظهار داشت: «متأسفانه ناوگان مترو و اتوبوس‌رانی اضافه نشد و استفاده از ماسک را در ناوگان حمل‌ونقل عمومی اجباری کرده‌ایم؛ اما وقتی در فصل گرما، زن یا مرد سالمندی که ماسک خود را برای تنفس راحت‌تر برمی‌دارد، درحال‌انتشار ویروس کروناست. وقتی ناوگان حمل‌ونقل عمومی را نتوانسته‌ایم ترمیم کنیم، تعداد اتوبوس‌هایی که گفته می‌شد به ناوگان حمل‌ونقل اضافه نشده، ما قطعاً به‌عنوان متولی سلامت جامعه می‌ایستیم که حداقل مردم بتوانند از وسایل‌نقلیه شخصی خودشان استفاده کنند. شهردار تهران و وزیر کشور در جلسه‌ای که داشتیم، عنوان کردند که در ساعات رفت و بازگشت شاغلان و کارمندان، دوربین‌های طرح ترافیک خاموش می‌شود و مانع ورود پلاک‌های شهرستان می‌شویم که به‌راحتی وارد محدوده طرح ترافیک می‌شوند و نظم را به‌هم می‌ریزند». وزیر بهداشت ادامه داد: «در آن جلسه گفتم که چندروزی با شما همراهی می‌کنیم؛ بنده درمورد سلامت مردم با احدی رودربایستی و شوخی ندارم. اگر ببینیم حتی دودرصد افزایش مسافر مترو و اتوبوس داریم و فاصله‌گذاری‌ها به‌هم می‌ریزد، قطعاً اعلام می‌کنیم و شخصاً می‌گویم که دوباره طرح ترافیک باید لغو شود». دکتر نمکی درخصوص وضعیت شیوع کرونا در مناطق پرخطر کشور گفت: «رسانه‌ها از روزهای اول، از نزدیک مشاهده کردند که کادر بهداشتی و درمانی کشور با چه روحیه بالا؛ اما سختی و مشقتی کار می‌کنند. متأسفانه این دستاورد بزرگ را برخی‌افراد، خیلی‌ساده انگاشتند و فکر می‌کردند به‌راحتی کرونا مهار شده است. این اواخر که به مشهد مقدس سفر کردم، در رفت‌وبرگشت، صحنه‌های غم‌انگیزی دیدم؛ در هواپیمایی سوار شدم که افراد در‌کنار‌هم نشسته بودند؛ گرچه ماسک هم توسط عوامل پرواز، توزیع شد؛ اما آماده‌شدن هواپیما برای پرواز، حدود ١٥دقیقه زمان برد و خیلی از مسافران، ماسک را برمی‌داشتند، با همدیگر صحبت می‌کردند و هر فردی هم از منطقه‌ای آمده بود و سوار هواپیما شده بود و این‌وضعیت بنده را به‌عنوان وزیر، بعد از سه‌ماه و سختی زیاد برای مدیریت و کنترل کرونا در کشور، متأثر کرد و به روح و روانم شلاق زد که این چه نوع نشستن و فاصله‌گذاری‌ست». وی خاطرنشان کرد: «امروز متأسفانه دو اتفاق بد درحال‌رخ‌دادن است؛ یکی‌اینکه مردم فکر می‌کنند کرونا تمام شده که دو پیام برای ما دارد. یکی‌اینکه وقتی مردم دل به دریا می‌زنند، خاطرشان آسوده است دولت و وزارت بهداشت درکنارآن‌ها حضور دارد که یک پیام مثبت است؛ اما پیام منفی آن این‌است‌که نمی‌دانند کرونا به‌راحتی می‌تواند برگردد. ممکن است از گوشه زمین در دقیقه ٩٠، از کرونا گل بخوریم». وزیر بهداشت افزود: «دومین اتفاق این‌است‌که برخی مسئولان نیز دچار توهم اتمام کرونا شده‌اند و از فلان ستاد و وزارتخانه به بنده فشار می‌آوردند که فلان مرکز یا فعالیت یا لیگ یا پرواز را بازگشایی کنیم و تصور کرده‌اند که همه‌چیز عادی شده است؛ اما این‌گونه نیست. کرونا تمام نشده و هرلحظه ممکن است دچار پیک خطرناک آن شویم». دکتر نمکی درخصوص استان‌های قرمز گفت: «متأسفانه یک باور نادرست شکل گرفته بود که در فصل گرما شاهد پایان کرونا هستیم. البته این باور به‌دلیل رفتار اجداد قبلی این ویروس؛ یعنی سارس و مرس بود و روز اول به همکارانم گفتم که این ویروس، هیچ شباهتی به اجداد خود ندارد و نباید فریب آن‌را بخورید». وی تصریح کرد: «درحال‌حاضر، در استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه و هرمزگان گرفتار پیک کرونا هستیم. نفسمان گرفته شد و با سختی زیاد، مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در کشور را در اوج تحریم‌ها به کمتر از ٣٠ رسانده بودیم؛ اما این اواخر ٥٠درصد از مرگ‌ها مربوط به سه استان کشور بود و اگر خدای‌ناکرده این اتفاق استمرار داشته باشد، تعداد مرگ‌های روزانه سه‌رقمی می‌شود و غیر از غصه‌ای که برای ازدست‌دادن عزیزانمان می‌خوریم، به آبرویی که در سطح بین‌المللی به‌دست آورده‌ایم، خدشه وارد می‌شود». وزیر بهداشت گفت: «از مردم خواهش کردیم مراسم ازدواج برگزار نکنید و نروید؛ چون فردا باید عزا بگیرید؛ اما در استان‌هایی مانند خوزستان، مراسم ازدواج پر‌رفت‌وآمد برگزار کردند، روبوسی و هلهله کردند و ما می‌دانستیم که این زنگ خطری برای شیون‌های آینده است و هرقدر هم که گفتیم، کسی توجهی نکرد». دکتر نمکی یادآور شد: «وقتی یک آمار مرگ روزانه به من اعلام می‌شود، نه چون به‌خاطر وزیر بهداشت بودن، مورد مواخذه قرار می‌گیرم، خیر؛ اما من خودم را فرزند هر شهروند و عضوی از خانواده‌ها می‌دانم و دراین‌صورت گویا خنجری به قلب بنده و همکارانم فرومی‌کنند. هفته گذشته تمام همکاران ما و مدیران وزارت بهداشت، به استان‌های کشور سفر کردند و این سفرها مداوم است و بنده شبانه‌روز با آن‌ها در‌تماس هستم». وی اظهار داشت: «مدیریت کرونا کار فوق‌العاده سختی‌ست. کشوری هستیم که در اوج تحریم و با وضعیت اقتصادی نامناسب و دغدغه‌های زیاد قرار داریم. هم‌زمان با شیوع کرونا در خوزستان، گرفتار بیماری التور و بیماری‌های روده‌ای گرمسیری هرساله هم می‌شویم. وقتی در سیستان و بلوچستان امسال همه خوشحال هستند که بارندگی‌ها زیاد بوده، علاوه‌بر شیوع کرونا، گرفتار آب‌های راکد و مالاریا هم می‌شویم و نمی‌توانیم از یکی‌ازآن‌ها غفلت کنیم». وزیر بهداشت گفت: «از مردم تقاضا دارم که ذره‌ای به بنده، همکاران ما، خودشان و جانشان رحم کنند. فاصله‌گذاری و استفاده از ماسک را جدی بگیرند. دیدم که برخی از اعضای رسانه آن‌قدر خیالشان راحت شده که در حیات دولت، می‌گویند ماسک و کرونا دیگر تمام شده؛ البته که در فصل گرما، استفاده از ماسک سخت و خسته‌کننده است؛ اما ما هم خسته می‌شویم». دکتر نمکی تأکید کرد: «رسانه‌ها این پیام را مرتب به مردم بدهند که کرونا تمام نشده و هرلحظه ممکن است دوباره ما را غافلگیر کند. در تهران علائمی از افزایش شیوع کرونا به ما گزارش شده و همه همکاران ما، در برج‌های مراقبت متعددی که طراحی کرده‌ایم، دیده‌بانی می‌کنند و تعداد آزمایشگاه‌ها در کشور حداقل ٥٠برابر قبل از شیوع کرونا شده؛ اما این‌موضوع به‌معنی این‌نیست‌که ما اگر لحظه‌ای غفلت کنیم، ضربه نمی‌خوریم». وی یادآور شد: «درمبارزه‌با کرونا در شرایطی نیستیم که بگوییم با جهان‌پهلوان تختی یا پوریای ولی کشتی می‌گیریم؛ بلکه با ویروس چموشی کشتی می‌گیریم که دیگر نگاه نمی‌کند که ببیند کدام بخش از بدن شما ممکن است التهاب داشته باشد و از ضربه‌زدن به آن محل بپرهیزد؛ بلکه ویروس کرونا به این نگاه می‌کند که ببیند از کجا بهتر می‌تواند به ما ضربه بزند و آنجاست که ما را گرفتار و نابود می‌کند». وزیر بهداشت تأکید کرد: «یک ذهنیت نادرست دیگر هم وجود دارد که ویروس کرونا آرام‌تر و نجیب‌تر شده؛ اما باید بگوییم این ویروس به‌مراتب نانجیب‌تر شده است. در خوزستان، سیستان و بلوچستان و برخی استان‌های دیگر، جوانان به‌دلیل ابتلا به کووید-١٩ جان خود را از دست می‌دهند و در بندرعباس به‌تازگی، پرستار ٤٢ساله ما که فاقد بیماری زمینه‌ای بود و از دختربچه یتیم خود مراقبت می‌کرد، متأسفانه از بین رفت و داغ به دل همه ما گذاشت. ویروس نه‌تنها آرام نشده؛ بلکه چهره چموش‌تری از خودش بروز می‌دهد و این‌مسائل جدی‌ست».