جنگ زرگری شاخ‌های اینستاگرام در شب‌های قرنطینه
آی «لایــــو» یــــو!
از روزی‌که ویروس کرونا آمد و همه را به خانه‌نشینی دعوت کرد، جمله‌ای هرچند کوتاه و تأثیرگذار، روند زندگی عادی‌مان را تغییر داد؛ «در خانه بمانید» حالا باید یکی از روزمرگی‌هایمان می‌شد؛ اما این درخانه‌ماندن پایمان را بیشتر به فضای مجازی و اینترنت باز کرد. کلاس‌های درس آنلاین، فضاهای دورکاری آنلاین، سرگرمی‌هایی که تنها در فضای وب خلاصه می‌شد و چیزهای دیگر. درخانه‌ماندن و مصادف‌شدنش با تعطیلات نوروز، خواب‌وخوراک بیشتر افراد را هم عوض کرد؛ به‌گونه‌ای‌که شب‌ها برایمان از روز روشن‌تر و صبح‌ها هم زمانی برای استراحت شد. به‌گزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ دراین‌میان اینستاگرام برای برخی از سلبریتی‌ها و هنرمندان به فضایی برای انتشار مطالب خوب و مفید و برای عده‌ای هم به فضایی برای جولان‌دادن و حتی انتشار رفتارهای مستهجن تبدیل شده است. دراین‌میان هنرمندانی هم هستند که فرصت را غنیمت شمرده‌اند و با تریبون رسانه‌های دنیای مجازی، آثارشان را به چشم‌وگوش مخاطب می‌رسانند. البته این‌اقدام، اتفاقی بکر و تازه نیست و مدت‌هاست که با اضافه‌شدن بخش «لایو» در اینستاگرام، شاهد برگزاری اجراهای موسیقی و دیگر اتفاقات هنری جهان در این رسانهٔ مجازی هستیم.
برخلاف برخی از اپلیکیشن‌های موجود مثل «توئیتر»، «فیسبوک» و «تلگرام»؛ اینستاگرام در ایران فیلتر نیست و میلیون‌ها کاربر جوان ایرانی در آن فعال هستند. طبق آمارهای موجود، بیشتر کاربران اینستاگرام به‌صورت جهانی جوان‌اند و تا ۳۵سال سن دارند. آن‌ها آزادانه از فضایی که رایگان و بدون محدودیت زمانی یا سانسور حکومت‌هاست نظر می‌دهند، ویدئو تولید می‌کنند، لایو می‌گذارند و از هر موضوع و مطلبی که بخواهند، حرف می‌زنند. روزهای قرنطینه باعث شده است تا معاشرت‌های شبانه‌ای با رنگ‌وبوهای متفاوت در فضای اینستاگرام ایجاد شود. «معاشرت مجازی» که برخی از سلبریتی‌ها در دوران قرنطینه تلاش کردند با بالابردن تعداد تماشاگر و پرداختن به موضوعاتی که قبلاً دراین‌فضا وجود نداشت، رکوردی جدید هم ثبت کنند؛ از لایو «آقامیری» با خواننده‌های زن تا لایوهای شبانه «تتلو» و جنجال‌هایی که ایجاد می‌کند تا «صدف بیوتی» و سلبریتی‌های آن‌ورِ آبی.
یکی از داغ‌ترین لایوهای اینستاگرام مربوط به گفت‌وگوی حسن آقامیری؛ روحانی‌ای که به‌حکم دادگاه روحانیت خلع لباس شده است با احلام؛ خواننده زن ایرانی بود. سید حسن آقامیری یکی از روحانیون معروف چندسال‌اخیر؛ به‌ویژه در میان جوانان است و از تمام ظرفیت‌های رسانه‌های موبایلی امروز برای به‌اشتراک‌گذاشتن سخنرانی‌هایش استفاده می‌کند. صفحه اینستاگرام او بیش از یک‌میلیون و ۳۰۰هزار دنبال‌کننده دارد و منبرهای او معمولاً به‌صورت زنده از صفحه‌اش پخش می‌شوند و معمولاً بازدیدکننده‌های قابل‌توجهی دارد. احلام نیز آوازه‌خوان زن خارج‌نشین است که در گفت‌وگوی لایوی که با آقامیری انجام داد، به‌احترام حسن آقامیری با روسری در لایو حاضر شد؛ اما مشکل به‌خاطر حجاب او نبود. بعد از اتمام لایو، حرف‌وحدیث‌های زیادی وارد شد؛ اما این حرف‌وحدیث‌ها به‌خاطر حجاب یا روسری احلام نبود؛ بلکه در بخشی از این ویدئوی زنده، آن‌ها ترانه‌ای از کورس سرهنگ‌زاده را خواندند و این‌اقدام، واکنش افراد زیادی از قشرهای مختلف را به‌دنبال داشت. به‌این‌ترتیب، بزرگ‌ترین مشکل از همین‌جا آغاز شد که چرا فردی‌که لباس روحانیت پوشیده، به صدای خواندن یک زن گوش کرده و بدترازآن، صدا برای همه پخش شد؟!
امیر تتلو که وقتی دید لایوهای مستجهنش در اینستاگرام زیاد و باعث شده است تا انتقادهایی به او وارد شود و حرف‌هایی که زده شد، موجب کاهش بازدیدهایش می‌شود، دست به اقدامات دیگری زد؛ تاجایی‌که با فحاشی به اسطوره‌های ایرانی و افرادی‌که ازهرنظر بین مردم محبوب هستند، سعی کرد جَو جدیدی را در فضای مجازی به‌پا کند. ماجرا از جایی آغاز شد که آرات حسینی؛ پسربچه‌ای که از سن یک‌سالگی، ژیمناستیک و آکروبات را شروع کرده و بارها در شبکه‌های خارجی نیز موردتحسین قرار گرفته است، توسط لیونل مسی نیز تشویق شد. پس‌ازآن، آرات طی صحبت‌هایی، نسبت به «پرسپولیس» و علی کریمی ابراز علاقه کرده و گفته بود که به‌نوعی دوست داشته کریمی هم مثل مسی او را تشویق کند و نسبت به عملکردش واکنشی نشان دهد؛ اما چنین واکنشی ازسوی جادوگر فوتبال ایران دیده نشد. پس‌ازاین صحبت‌ها امیر تتلو نسبت به این ماجرا واکنش نشان داد و همین کافی بود تا جمعیت پرتعداد دنبال‌کنندگان و هواداران خود را به صفحه علی کریمی هدایت کند. تتلو با انتشار چند متن در صفحه شخصی خودش به‌نوعی سعی داشته تا آرات را دلداری دهد و درسوی‌دیگر، علی کریمی را بابت بی‌اعتنایی به آرات، به غرور کاذب متهم و فحش‌هایی را نثار علی کریمی کرده است. او گفته که وقتی لیونل مسی از آرات تمجید می‌کند، چرا یکی مثل کریمی برای او به‌اصطلاح کلاس می‌گذارد و خودش را در سطحی نمی‌داند که یک کودک مستعد را تشویق کند؟! درطرف‌مقابل هم عده‌ای از پرسپولیسی‌ها و طرفداران کریمی علیه تتلو، هوادارانش و آرات حسینی موضع گرفتند تا برای ساعاتی، یک جنگ در فضای مجازی شکل بگیرد. البته ماجرا تا جایی پیشرفت که تتلو در صفحه شخصی خود، اعلام آتش‌بس کرد و از هوادارانش خواست از این ماجرا عبور و آن‌را فراموش کنند. نکته جالب این‌است‌که با وجود بالاگرفتن بحث‌وجدل، علی کریمی تاکنون هیچ واکنشی نشان نداده. بعدازاین حاشیه‌ها، آرات حسینی در صفحه خودش اعلام کرد که توسط علی کریمی بلاک شده است.
صدف بیوتی؛ یک بلاگر معروف آرایشی این‌روزهای اینستاگرام، با برگزاری لایو و کشف استعدادهای مختلف، فضایی را مانند برنامه‌های استعدادیابی آن‌ورِ آبی ایجاد کرده است. هرچندکه این‌اقدام او جنبه‌هایی از رفتارهای نامناسب و زننده را به‌همراه ندارد؛ اما افرادی با ظاهرهای گاهی برهنه می‌رقصند یا خوانندگی می‌کنند و با امتیازگیری از جانب این سلبریتی معروف، در مسابقه‌ای نه‌چندان حرفه‌ای و اصولی رقابت می‌کنند. برای برخی از این سلبریتی‌های اینستاگرامی، شکستن تابوها و هنجارهای موجود یک جامعه اسلامی بر روی لایو اینستاگرام، یک هدف است؛ هدفی که برای آن‌ها دارای جنبه‌های مادی و معنوی متفاوتی‌ست. آن‌ها سعی دارند به نقدهای دیگران و محدودیت‌هایی که در چهارچوب‌های اخلاقی جامعه وجود دارد، به‌روش خودشان پاسخ دهند و اظهارنظرهایی را دراین‌قالب بیان می‌کنند که ساعتی بعد از لایو، موجب واکنش‌هایی از گروه‌های مختلف می‌شود. البته ناگفته نماند که برخی از این سلبریتی‌ها سال‌هاست تلاششان برای داشتن مخاطب بیشتر در اینستاگرام جنبه اقتصادی هم دارد. برای برخی از سلبریتی‌ها، اینستاگرام حکم مغازه‌ای را دارد که راهی برای تبلیغ سایت‌های شرط‌بندی آنلاین است. این‌درحالی‌ست‌که تبلیغات سایت‌های شرط‌بندی برای عده‌ای در داخل کشور گران تمام شد؛ تاجایی‌که یکی از بازیکنان مطرح فوتبال با اعلام افتتاح یک سایت شرط‌بندی، جامعه ورزش را در بهت فرو برد و عملاً پایان دوران فوتبال خود را اعلام کرد!
خارج از این اتفاقات آن‌چیزی‌که این‌روزها موردتوجه است، محتویاتی‌ست که در لایوها گفته و شنیده می‌شود. این پیام‌ها گاه شرایط جامعه مذهبی ایران و گاه حتی مسائل سیاسی جامعه را هدف می‌گیرد؛ اما عده‌ای هم ازاین‌فضا درجهت درستی استفاده می‌کنند و با لایوهای آموزشی، سعی دارند هم مخاطبان زیادی را در ساعات اوج ترافیک لایوهای اینستاگرام جمع کنند و هم ارزش‌افزوده‌ای برای بینندگان خود داشته باشند. دراین‌باره، محبوب‌فر جامعه‌شناس و آسیب‌شناس اجتماعی اظهار کرد: «برنامه‌هایی که این‌روزها به‌صورت زنده از شبکه‌های اجتماعی با موضوعات مختلف برگزار می‌شود، آسیب‌هایی را برای جامعه و جوانان به‌همراه دارد». او بابیان‌اینکه عمده اتفاقاتی که در قالب حرف‌ها و رفتارهای مستهجن در گفت‌وگوهای لایو شبانه اتفاق می‌افتد، به‌دلیل نبود یک رسانه و شبکه اجتماعی حرفه‌ای داخلی‌ست، گفت: «به‌دلیل نبود فضای اجتماعی آزاد داخلی، جوانان سمت فضاهایی که در پروتکل‌های خارج‌ازایران تعریف شده است، گرایش پیدا می‌کنند». این آسیب‌شناس اجتماعی افزود: «افرادی‌که به‌هرطریقی سعی دارند با نشان‌دادن حرکات و رفتارهایی خارج از فضای داخلی ایران، لایوهای خود را پربیننده کنند، درصدد مطرح‌کردن خود هستند». او ادامه داد: «این افراد، درگیر نوعی خودشیفتگی هستند و آسیب‌های آن، دامن جوانان کشور را می‌گیرد». او بابیان‌اینکه اگر توانمندسازی و آگاه‌سازی عمومی نسبت به شبکه‌های اجتماعی داخلی صورت گیرد، می‌توانیم شاهد موفقیت این شبکه‌ها بین جوانان باشیم، تصریح کرد: «اگر موضوعات روز ایران و دنیا توسط کارشناسان داخلی تجزیه‌وتحلیل شود و مسئولان کشور نیز در بخش رسانه‌ای و آموزش‌وپرورش از نمایندگان حوزه تخصصی استفاده کنند، جوانان به‌سمت استفاده از کنفرانس‌های آموزشی تشویق می‌شوند».
حالا «لایو» تبدیل به ابزار پرمخاطبی در فضای مجازی ایرانی‌ها شده است؛ به‌طوری‌که از ساعت ۸ شب به‌بعد، بازار لایوهای اینستاگرامی داغ می‌شود؛ اما بهتر است با تولید محتوای مفید و البته جذاب، واکنش‌ها و انتقادهایی را در محور فضای مجازی و خصوصاً اینستاگرام ایجاد کنیم.