ایمنی و مبلمان شهری؛ دو مؤلفه مهم در شهرسازی

امروزه در دنیا عمران و آبادی یا به عبارت فنی‌تر، توسعه شهری با ساخت‌وساز ارتباط نزدیکی دارد و می‌توان ادعا کرد ساختمان‌های ایمن، زیبا و همگن با محیط شهری، شهرها را در مسیر توسعه و پیشرفت قرار می‌دهند. درچنین‌شرایطی ساخت‌وسازهای غیرمجاز و غیراصولی به‌ویژه در حاشیه شهرها و ساختمان‌سازی غیرمتقارن و ناهمگون در معابر اصلی شهر، باعث بر هم خوردن توازن شهری و مبلمان شهری می‌شوند. در حقیقت این دو عامل (ساخت‌وساز غیرمجاز و غیراصولی و غیرمتقارن) را می‌توان از عوامل برهم‌خوردگی چهره شهرها و آلودگی بصری در جوامع شهری امروز نامید. برهمین‌اساس و به‌منظور جلوگیری از تبعات ناشی ازاین‌دست ساخت‌وسازهای نا ایامن و نامتقارن، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای درجهت پیشگیری از این سبک ساخت‌وساز صورت گرفته است ولی باید اذعان هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب زمان زیادی لازم است! البته مشکل تنها ساخت ساختمان‌های جدید غیراصولی نیست و مبلمان فعلی شهرها نیز به دلایل گوناگون اقتصادی، فرهنگی (وندالیسم یا همان تخریب اموال عمومی) و عدم رسیدگی دائمی و مدیریت نامناسب در این آلودگی بصری مؤثرند و این شلختگی و به‌هم‌ریختگی بصری حتی در شهرهای کوچک نیز پرشمار و چشم آزار است. یکی دیگر از مشکلات مرتبط با شهرسازی کاهش توان اقتصادی مردم است که این موضوع نیز ناخواسته در بروز پدیده ساخت ساختمان‌های غیراصولی و ناهمگن بی‌تأثیر نیست. در حقیقت یکی از مشکلات جوامع صنعتی ساخت‌وساز در متراژ کم و ساخت‌وسازهای ناهمگون و سینوسی است. به دیگر سخن افزایش قیمت زمین از یک‌سو و افزایش مصالح ساختمانی باعث شده تا بسیاری از خانواده‌ها تنها به ساخت یک سرپناه فکر کنند و ابعاد و زیبایی ساختمان (به‌ویژه اگر ساختمان در حاشیه شهر باشد) در نزد سازندگان جایی نخواهد داشت. هرچند استفاده بهینه از زمین‎هایی که ساخت‌وساز در آن‌ها انجام می‎شود، امری طبیعی و منطقی است ولی گاهی‌اوقات مشاهده می‎شود که در نقاطی از شهرهای استان - که آن نقاط ازنظر اقتصادی و تجاری نیز مهم هستند و قیمت زمین در آن مناطق بالاست- به‌دلیل متراژ کم زمین‎ها، ساختمان‎ها و مغازه‎هایی ساخته می‎شوند که به‌هیچ‌عنوان فنی و مهندسی ساز نیستند و عمدتاً ظاهر مناسبی نیز ندارند. این مدل ساخت‌وساز، علاوه‌بر اینکه به زیبایی مبلمان شهری آسیب می‎رسانند، ازنظر اقتصادی هم مقرون‌به‌صرفه نیست و توجیه اقتصادی هم ندارد. عرض کم بنا، نداشتن پارکینگ و کم بودن متراژ واحدها از یک‌سو و نصب برخی وسایل جانبی نظیر کولر و لوله بخاری ازسوی‌دیگر ازجمله ویژگی‎های عمومی این سازه‎ها هستند. این ساختمان‎ها عموماً دو یا سه‌طبقه هستند و یک درب ورودی و راه‌پله دارند که تقریباً یک‌سوم از زمین صرف ساختن راه‌پله و درب ورودی می‌شود. در ضمن به‌دلیل عرض کم این زمین‎ها صاحبان آن‌ها قادر به ساخت پارکینگ در ساختمان خود نیستند و ناخواسته به مشکل ترافیک شهر هم اضافه می‎شود. ازآنجایی‌که قوانین جدی و سخت‌گیرانه‌ای برای همسان‌سازی و ساخت یکپارچه سازه‌ها (به‌لحاظ طبقات و نمای بیرونی) در کشور وجود ندارد، این ساختمان‌ها که تعداد آن‌ها نیز در شهرها کم نیست را نما و مبلمان شهری بر هم می‌زنند. در پایان باید اشاره داشت، توجه به نقش و اهمیت مبلمان در زیباسازي سیما و منظر شهري تنها وظیفه شهرداری‌ها و نهادهای متولی فنی و مهندسی نیست و شهروندان نیز باید دغدغه ساخت‌وساز ایمن و شکیل را داشته باشند و علاوه‌بر رعایت اصول فنی و مکانیکی به اصول زیبایی‌شناسی و همسان‌سازی ساختمان‌ها نیز توجه داشته باشند.