گام‌های توسعه‌ای وزارت نیرو برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر
استفاده از منابع انرژی پاک برای تولید برق، به کاهش اثرهای گازهای گلخانه‌ای و تغییرات اقلیمی کمک می‌کند. یکی از منابع اصلی تولید انرژی پاک، منابع انرژی‌های تجدیدپذیر هستند که در جوامع توسعه‌یافته و درحال‌توسعه شدیداً موردتوجه قرار گرفته‌اند. به‌این‌ترتیب‌که ظرفیت نصب‌شده انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیا در سال‌های اخیر از کل ظرفیت نصب‌شده قبل از سال ۲۰۱۵ بیشتر است. همچنین پیش‌بینی می‌شود در دوره سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۸، بیش از ۳۷۰۰گیگاوات ظرفیت تجدیدپذیر به ظرفیت نیروگاهی در دنیا اضافه شود. البته بخش اعظمی از این افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر، مربوط به انرژی خورشیدی و بادی باتوجه‌به پتانسیل این فناوری‌هاست. در کشور ایران نیز توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در برنامه توسعه قرار گرفته بود که خوشبختانه در سال‌های اخیر نیز این‌برنامه با شتاب بیشتری درحال‌پیگیری‌ست. درحال‌حاضر ظرفیت تولید در نیروگاه‌های تجدیدپذیر به نزدیک ۱۲۰۰مگاوات رسیده است. همچنین باتوجه‌به ناترازی انرژی در سال‌های اخیر و باتوجه‌به‌اینکه یکی از اصلی‌ترین راه‌حل‌ها به این ناترازی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است، شورای‌عالی انرژی با حضور معاون‌اول رئیس‌جمهوری و امضای رئیس‌جمهوری توسعه ۱۵۰۰۰مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر را مصوب کرده است. البته درجهت تحقق این افزایش تولید تجدیدپذیر چالش‌هایی وجود دارد ازجمله مدل‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و عدم جذابیت در بخش خانگی، مشکلات اجرایی ساخت نیروگاه‌ها، ساختار توزیع برق، مشکلات در سرمایه‌گذاری بین‌المللی و وابستگی تأمین انرژی در کشور به سایر کشورها. برای هریک‌از این چالش‌ها پیشنهادهایی در وزارت نیرو مطرح شده و درحال‌پیگیری‌ست ازجمله‌اینکه برای مدل توسعه علاوه‌بر مدل خرید تضمینی برق، مدل‌های دیگری در قالب بخش‌های خانوارهای کم‌برخوردار، خانگی و صنعت تبیین و مدل‌های اقتصادی جدیدی ارائه شده است. جهت حل مسائل و مشکلات واگذاری زمین هماهنگی‌های لازم با سازمان امور اراضی و محیط‌زیست انجام شده است. درزمینه ساختار توزیع برق، توانیر به‌عنوان متولی موضوع درحال‌انجام اقدامات لازم جهت فراهم‌آمدن مقدمات این توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است. درنهایت درزمینه جلوگیری از وابستگی به کشورهای خارجی؛ توسعه دانش فنی ساخت توربین باد (جهت توسعه فناوری بادی) در کشور توسط پژوهشگاه نیرو و یکی از شرکت‌های بزرگ نیروگاهی بومی‌سازی شده است و نیز درزمینه فناوری خورشیدی فعالیت‌هایی آغاز شده است. درزمینه فناوری خورشیدی باتوجه‌به پتانسیل بالای کشور، پیرو پیشنهاد وزارت نیرو، برنامه توسعه سامانه‌ها و زنجیره تولید برق خورشیدی توسط هیئت‌وزیران در انتهای سال ۱۴۰۲ تصویب و مقرر شد برنامه ملی توان تولید داخلی برای استقرار ۸۰۰۰مگاوات نیروگاه خورشیدی تا ۱۴۰۷ پیگیری شود. دراین‌برنامه حلقه‌های مختلف زنجیره تولید پنل خورشیدی و ادوات موردنیاز اصلی نیروگاه جهت بومی‌سازی موردتوجه قرار گرفته است. این‌برنامه ملی درصورت تأمین منابع مالی موردنیاز، وابستگی کشور را در تأمین تجهیزات و ادوات ساخت نیروگاه خورشیدی به‌حداقل می‌رساند. البته علیرغم تمامی مزایای انرژی‌های تجدیدپذیر، یکی از معضلات اصلی خصوصاً انرژی خورشیدی و بادی عدم‌دسترسی ۲۴ساعته به این انرژی‌هاست. البته با مدیریت بخش تولید امکان مدیریت بار و سمت مصرف وجود دارد ولی با توسعه بیش‌ازپیش نیروگاه‌های تجدیدپذیر نیاز به ذخیره‌سازی انرژی ضروری‌ست. در کشورهای توسعه‌یافته بحث ذخیره‌سازهای انرژی از سال‌های گذشته باجدیت دنبال شده است اما متأسفانه در کشور این‌موضوع مغفول مانده است. البته تلاش‌هایی دراین‌زمینه صورت گرفته ازجمله طرح کلان توسعه باتری‌های لیتیومی که باتوجه‌به نبود متولی مشخص و عدم‌حمایت مغفول مانده است. درحال‌حاضر بحث استفاده از ذخیره‌سازها در کنار انرژی‌های تجدیدپذیر و توسعه این فناوری‌ها، امکان جلوگیری از ازدیاد تولید و استفاده بهینه از انرژی تولیدی را فراهم می‌سازد. نیز باتوجه‌به کاربرد دستگاه‌های ذخیره‌ساز؛ خصوصاً باتری‌های لیتیومی در بخش‌های مختلف علاوه‌بر انرژی‌های تجدیدپذیر (مثلاً خودرو برقی یا کاربردهای دفاعی و ...) به‌نظر می‌رسد وزارتخانه‌های ذینفع باید برنامه مدونی برای توسعه دستگاه‌های ذخیره‌سازی خصوصاً باتری‌های لیتیومی تهیه و به‌عنوان برنامه ملی پیگیری کنند.
محمد گل‌محمد/ آنا