در چهارمین نشست مجمع تحلیل‌گران ساترا مطرح شد؛
لزوم ارائه ویژگی‌های شاخص فرهنگ ایرانی در فیلم ها و سریال ها
امین کردبچه چنگی
چهارمین مجمع تحلیل‌گران ساترا در سال‌جاری، در کارستان بهارستان به‌میزبانی این مرکز برگزار شد. دراین‌نشست دکتر مجید شاه‌حسینی، مهدی فرجی و دکتر محمدصادق افراسیابی با رأی اعضای مجمع به‌عنوان هیئت‌رئیسه دوره‌ای مجمع تحلیل‌گران ساترا انتخاب شدند.
ترسیم افقی روشن برای نمایش خانگی با همکاری، همراهی و همدلی
محمدصادق افراسیابی؛ معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا و دبیر مجمع تحلیل‌گران ساترا، در نشست چهارم مجمع که به‌میزبانی مرکز امید (حوزه هنری کودک‌ونوجوان) برگزار شد، بابیان‌اینکه یکی از کارهای اصلی این مجمع، اعلام عمومی بیانیه‌ای در حوزه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی‌ست، گفت: «معتقدم که با حکمرانی مدبرانه و همراهی و همدلی سازمان‌های مؤثر در حکمرانی فرهنگی، سکوهای رسانه‌ای و تولیدکنندگان محتوا، می‌توان در حوزه نمایش خانگی افق روشنی را ترسیم کرد». وی بااشارهبهاینکه بعد از صدور بیانیه مجمع تحلیل‌گران شاهد برگزاری نشست‌های علمی مرتبط دراین‌زمینه، در سطح دانشگاه‌های تهران خواهیم بود، توضیح داد: «مجمع تحلیل‌گران درحقیقت یک شبکه اجتماعی نخبگانی‌ست که مورداستقبال سازمان‌ها و متصدیان حوزه فرهنگ و رسانه قرار گرفته و با تقسیم کاری‌که میان اعضای این مجمع شده، شاهد اقدامات متعددی بعد از صدور بیانیه مجمع درخصوص وضعیت سریال‌ها و برنامه‌های شبکه نمایش خانگی با هدف تبیین محتوای بیانیه خواهیم بود». وی اهداف عملیاتی مجمع را شامل دو هدف کلی برشمرد که هریک‌از اهداف شامل هدف‌های جزئی‌تر هستند و گفت: «تقویت و تحلیل محتواهای سریال‌ها و برنامه‌های نمایش خانگی ازطریق بهره‌مندی مناسب از ظرفیت‌های سامانه‌ها تحلیل محتوا، شناسایی و پرورش ظرفیت انسانی تحلیل و نظم، برنامه‌ریزی برای تقویت شبکه نخبگانی سامانه‌های تحلیل، بهره‌برداری از ظرفیت صداوسیما در حوزه تحلیل، نقدوبررسی، ارتقای سواد رسانه‌ای و متولیان کاربران سکوهای نمایش صوت و تصویر فراگیری، آگاهی‌بخشی مخاطبان صوت و تصویر فراگیر با هدف تحلیل هر مخاطب به تحلیلگر محتوا و حمایت از برگزاری نشست‌ها، همایش‌ها، جشنواره‌ها و بقیه رویدادها ذیل یکی از اهداف عملیاتی مجمع یعنی تأثیرگذاری بر جریان نقد و تحلیل است». وی اثرگذاری بر جریان تولید، توزیع و مصرف را دیگر هدف عملیاتی مجمع خواند و گفت: «حمایت از حقوق معنوی مخاطب، تقویت ادبیات نقد ارزیابی و تحلیل، ایجاد و توسعه شبکه مردمی و نخبگانی تنظیم‌گری، تحلیل جریان ممیزی و ارائه پیشنهاد‌ها و ارتقای نظام و شاخص‌های ممیزی با اولویت رعایت حقوق مخاطبان و همچنین ترویج معرفی سامانه‌های تحلیلگر حقوق مخاطب در سکوهای رسانه ملی و سایر رسانه‌ها به‌منظور آگاهی‌بخشی و توانمندی کاربران نیز از شاخصه‌های بخش دوم اهداف عملیاتی این‌حوزه است».
فرهنگی‌شدن فیلم‌ها و سریال‌ها و مشاهده آثار این جهت‌گیری
مهدی فرجی؛ تهیه‌کننده، بازیگر، مشاور سینما و تلویزیون، رئیس هیئت‌مدیره کانون تهیه‌کنندگان رسانه‌های دیداری ایران و دیگر عضو این مجمع، بابیان‌اینکه بخش مهمی از زندگی مردم که از پخش رسانه‌ها و نمایش خانگی صورت می‌گیرد، گفت: «رسانه، در سبک زندگی مردم اثر مستقیم دارد و علایق و رفتارهای بازیگران تأثیر مستقیمی بر زندگی مردم دارد و درواقع به‌نوعی تعلیم‌وتربیت کشور به‌این‌سمت هدایت می‌شود». وی بااشارهبهاینکه با نقدها و تحلیل‌های مختلف می‌توان دراین‌مسیر اثرگذاری‌های مثبتی داشت و باتکیه‌بر آرمان‌های اسلامی، سبک زندگی اسلامی و اولویت‌های نظام گذرگاه‌های جدیدی دراین‌‌راه گشود، افزود: «طبیعتاً هرچقدر فیلم‌ها و سریال‌های تولیدشده به‌سمت فرهنگی‌شدن حرکت کنند و به زندگی مردم نزدیک‌تر شوند، اوضاع بهتر خواهد شد و اثرات آن‌را هم در زندگی مردم خواهیم دید».
لزوم به‌نمایش‌گذاشتن چهره‌های شاخص فرهنگ ایرانی
لیلا وصالی؛ مدیرمسئول رسانه تحلیلی دانشگاه علامه طباطبائی (عطنا)، مدیرعامل انجمن سواد رسانه‌ای ایران و دیگر عضو مجمع نیز بااشارهبهاینکه امروز مبحث ذائقه مخاطب درحال‌حرکت به‌سمتی خاص است، تأکید کرد: «اگر این فضاها پاک‌سازی شود، بازهم ممکن است علاقه مخاطب به‌سمت ارزش‌گریزی سوق داده شود». وی زمینه‌سازی برای ایجاد تولیداتی برمبنای فرهنگ ایرانی را از مهم‌ترین مباحث مطروحه دراین‌زمینه برشمرده و باتأکیدبراینکه امروز بحث مهم دراین‌روند ایناستکه بتوانیم چهره‌های شاخصی از فرهنگ ایرانی را در تولیدات نمایشی به‌نمایش بگذاریم، افزود: «ما باید در حوزه خلق کاراکتر از فضای رسانه‌هایی که کودکان‌ونوجوانان به آن علاقه‌مند هستند، گام برداریم؛ زیرا کودکان‌ونوجوانان کاراکتر موردعلاقه خویش یا یک شخصیت را به‌عنوان آواتار انتخاب می‌کنند». وی بااذعان‌به‌اینکه معتقد است که باید کاراکترهایی از شخصیت‌های ایرانی در طراحی‌ها مدنظر طراحان باشد که کودک‌ونوجوان، برای انتخاب الگوی درست از میان آن‌ها به انتخاب بپردازند، گفت: «مثلاً پروین اعتصامی و حافظ از جمله شخصیت‌های الگو هستند. باید پذیرفت تنوع بالایی در میان شخصیت‌های تاریخی وجود دارد که می‌تواند ذائقه‌های مختلف را کاملاً پوشش بدهد».
خواندن، شنیدن و تماشا؛ از مهارت‌های مهم اما منفعل
مجید مجیدی؛ مدیر اندیشکده امید (حوزه هنری کودک‌ونوجوان) و یکی‌دیگر از اعضای این مجمع نیز با ابراز خرسندی از میزبانی این‌نشست باتأکیدبراینکه مجموعه امید، بستری برای فعالان کودک‌ونوجوان فراهم کرده که اگر ایده و طرحی دارند، به‌سرانجام برسانند و این مرکز، به‌عنوان شتاب‌دهنده در موضوعات هنری مرتبط با کودک‌ونوجوان درحال‌فعالیت است، گفت: «ما در مجموعه امید (حوزه هنری کودک‌ونوجوان) در دوسال‌اخیر پژوهش‌هایی را در حوزه سواد تماشا داشته‌ایم و با برخی از متخصص ارزیابی زمینه تأثیرگذاری بر مخاطب به نتیجه رسیده‌ایم». وی بااشارهبهاینکه این مرکز توانسته است فعالیت‌هایی را با‌عنوان «سواد خشت» انجام دهد که منجر به مصرف آگاهانه و فعالانه کالای فرهنگی خواندنی، شنیدنی و تماشایی شده، افزود: «خشت درواقع برگرفته از کلیدواژه‌های خواندن، شنیدن و تماشا؛ یکی از مهم‌ترین بروندادهای ذهنی و شناختی ماست و این سه مهارت در وهله اول منفعلانه به خواندن، شنیدن و تماشای محصول می‌پردازد». وی باتأکیدبراینکه این مرکز، در سواد رسانه دنبال ایناستکه مخاطب محصول فرهنگی یا به‌عبارتی مصرف‌کننده محصول، باید مصرف آگاهانه و فعالانه داشته باشد، افزود: «ما حین برنامه‌ها و گفتگوهایی که مستقیماً با مخاطب کودک‌ونوجوان داریم، به‌این‌موضوع رسیده‌ایم که مخاطب اصلی ما، در یک محیط مبتنی‌بر مصرف پیرامون موسیقی، فیلم، پویانمایی، کتاب، بازی و سایر محصولات فرهنگی زیست می‌کند و میزان مصرف او دراین‌دوره فراوانی بالایی دارد؛ در‌نتیجه، زیست او دراین‌مسیر، هویت فردی، فرهنگی و اجتماعی او را می‌سازد». وی خواندن، شنیدن، تماشا را از مهم‌ترین مهارت‌ها برشمرد که بچه‌ها مستمر ازطریق‌آن کالای فرهنگی را مصرف می‌کنند، افزود: «ما می‌خواهیم در سواد خشت، مخاطب را به تأمل و تفکر وا‌داریم تا قدری نسبت به آنچه می‌بیند و مهارت‌هایی که کسب می‌کند و مواجهه با مسائل پیرامونی‌اش، کمی تأمل کرده و ازآنچه یاد گرفته لذت ببرد». وی بااشارهبهاینکه تولید محصولات فرهنگی بر شکل‌گیری ذائقه مخاطب کودک‌ونوجوان تأثیر قابل‌توجهی دارد، فیلم «باغ کیانوش» را از جمله گام‌های مهم حوزه هنری برای تأثیرگذاری بر روی مخاطب کودک‌ونوجوان خواند و گفت: «این فیلم که از یک رمان ادبی اقتباس و برگرفته شده، با همکاری باشگاه فیلم سوره و کانون پرورش‌فکری کودکان‌ونوجوانان به‌سرانجام رسیده و ما، درنظر داریم از مخاطبان این فیلم نیز بازخوردهای لازم را در قالب سواد تماشا دریافت کنیم». وی بااشارهبهاینکه گزارشی درباره «سواد تماشا» پیرامون پویانمایی «بچه‌زرنگ» دراین‌مرکز وجود دارد، گفت: «پس از تماشای محصولات بصری تولیدشده در حوزه کودک‌ونوجوان، آزمونی از آن‌ها به‌عمل می‌آید که آزمون طراحی‌شده مبتنی‌بر چهار مؤلفه شناختی‌ست که عبارت‌اند از بررسی و ارزیابی، استدلال، استنباط و اطلاعات صریح». وی دررابطه‌با جامعه آماری سواد تماشای پویانمایی «بچه‌زرنگ» گفت: «پژوهش ما دراین‌عرصه، در محدوده سنی کودکان نُه‌سال تا ۱۲سال صورت گرفته است؛ تعداد ۱۴۰۰نفر دراین‌آزمون شرکت کردند که ۶۳درصد دختر و ۳۷درصد پسر بوده‌اند».