لیلا محمدی:
آینده ارتباطات مبتنی‌بر داده است
رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) تأکید کرد: باتوجه‌به قانون برنامه هفتم پیشرفت؛ شکوفایی اقتصاد رقومی بدون زیرساخت‌های های امن، قدرتمند و فناوری‌های پیشرفته امکان‌پذیر نیست. لیلا محمدی درباره مهم‌ترین برنامه‌های اتخاذشده در دوره مدیریتی خود گفت: در جهان امروز، فناوری‌هایی نظیر هوش مصنوعی، رایانش کوانتومی و نسل آینده شبکه‌های ارتباطی، موتور محرک تحول دیجیتال و اقتصاد دانش‌بنیان محسوب می‌شوند. به‌گزارش میترا شکری (ایرنا)؛ اولین زن سکان‌دار ریاست پژوهشگاه ادامه داد: این فناوری‌ها نه‌تنها آینده اقتصاد و صنعت را متحول می‌کنند بلکه بر جنبه‌های اجتماعی، حکمرانی و توسعه ملی کشورها نیز اثرات عمیقی دارند. وی تأکید کرد: در پژوهشگاه حسب نقش خود نه‌فقط به‌عنوان نهادی پژوهشی بلکه با هدف پیشرانی در نوآوری و توسعه فناوری، با یک نگاه جامع و آینده‌نگر تلاش می‌کنیم تا با ورود به‌موقع، تصمیم‌گیری چابک و استفاده از توانمندی دانشگاه و صنعت، مسیر بهره‌گیری از این فناوری‌ها را در کشور تسریع کنیم. رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: ما این هدف را در پژوهشگاه، طی راهبردی بلندمدت باعنوان «هم‌نواسازی زیست‌بوم پژوهش و نوآوری در حوزه ICT» در چند محور اصلی دنبال خواهیم کرد. این راهبرد، برمبنای استفاده حداکثری از توانمندی‌های دانشگاه و صنعت شکل گرفته و هدف آن هم‌افزایی میان بازیگران اصلی این‌حوزه برای توسعه فناوری‌های راهبردی‌ست. در پژوهشگاه به‌دنبال‌آن هستیم که تحقیقات و نوآوری‌ها را از مرحله ایده به حوزه‌های اجرایی و صنعتی منتقل کنیم تا مسیر توسعه کشور در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات هموارتر شود. وی افزود: ازاین‌رو پژوهشگاه نقش خود را نه‌تنها در اجرای پژوهش‌های بنیادی بلکه در ایجاد زیرساخت‌های آزمایشگاهی، تدوین استانداردها، توسعه نمونه اولیه با همکاری صنعت و شبکه‌سازی مؤثر با نخبگان و دانشگاهیان تعریف کرده است. این راهبرد فراتر از یک برنامه اجرایی کوتاه‌مدت است؛ بلکه نگاهی تحول‌گرا و آینده‌نگر را در توسعه فناوری‌های کلیدی دنبال می‌کند. براین‌باوریم با این راهبرد، می‌توان مسیر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور را ارتقا بخشید. وی باتأکیدبراینکه آینده ارتباطات، آینده‌ای هوشمند، یکپارچه و مبتنی‌بر «داده» است گفت: این‌مسیر تنها با حمایت از رویکرد آینده‌نگرانه، چابک‌سازی فرآیندها، بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های داخلی و تعامل مؤثر در سطح بین‌المللی هموار خواهد شد. وی خاطرنشان کرد: رشد و شکوفایی اقتصاد دیجیتال بدون زیرساخت‌های امن، قدرتمند و فناوری‌های پیشرفته امکان‌پذیر نیست. ازاین‌رو، پژوهشگاه به‌عنوان پشتیبان پژوهش و فناوری در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مسئولیت دارد تا نقش پیشروِ خود را در حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی، کوانتوم، امنیت، هوشمندسازی و نسل آینده شبکه‌های ارتباطی تقویت کرده و در همکاری نزدیک با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و بخش خصوصی، ظرفیت‌های بومی کشور را به عرصه رقابت جهانی متصل کند. رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: معتقدیم که بدون ایجاد یک زیست‌بوم پویا که دانشگاه، صنعت و حاکمیت را درکنارهم قرار دهد، امکان تحقق پیشرفت پایدار وجود ندارد. دراین‌راستا، پژوهشگاه از همه ظرفیت‌های موجود برای پیشبرد این راهبرد استفاده خواهد کرد. محمدی درخصوص چالش‌هایی که در مسیر دستیابی به اهداف مهم پژوهشگاه وجود دارد، افزود: دستیابی به اهداف و تحقق راهبرد پژوهشگاه در «هم‌نوا سازی زیست‌بوم پژوهش و نوآوری در حوزه ICT»، مستلزم غلبه بر مجموعه‌ای از چالش‌های کلیدی‌ست. این چالش‌ها در ابعاد مختلف علمی، ساختاری، اقتصادی و سیاست‌گذاری قابل‌اشاره هستند. وی ادامه داد: یکی از چالش‌های اساسی، عدم پیوند مؤثر میان تحقیقات علمی و نیازهای صنعت است. در بسیاری‌ازموارد، نتایج پژوهش‌های دانشگاهی و تحقیقاتی به‌درستی وارد چرخه تولید و بازار نمی‌شوند و همین‌امر باعث ایجاد فاصله میان دانش و کاربرد می‌شود. وی افزود: پژوهشگاه درتلاش است تا با تعریف پژوهش‌های هدفمند و مسئله‌محور، تعامل نزدیک با شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع و توسعه فرآیندهای تجاری‌سازی این فاصله را کاهش دهد. وی گفت: فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی و شبکه‌های ارتباطی نسل آینده نیازمند زیرساخت‌های آزمایشگاهی، پردازشی و محاسباتی پیشرفته هستند. بااین‌حال، توسعه چنین زیرساخت‌هایی به سرمایه‌گذاری پایدار و بلندمدت نیاز دارد. محدودیت‌های بودجه‌ای و وابستگی به منابع مالی دولتی، یکی از موانع تحقق کامل اهداف پژوهشگاه است. براین‌مبنا؛ ایجاد مدل‌های مشارکت بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه، یکی از اولویت‌های کلیدی خواهد بود. رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: یکی‌دیگر از چالش‌های مهم، فقدان استانداردهای ملی همگام با تحولات فناوری‌ست. اساساً توسعه و پیاده‌سازی فناوری‌های نوین در کشور نیازمند تدوین چارچوب‌های تنظیم‌گری و استانداردهای دقیق است. دراین‌راستا، پژوهشگاه تلاش می‌کند تا با همکاری نهادهای تصمیم‌گیر، چارچوب‌های تنظیم‌گری و استاندارد موردنیاز برای توسعه این فناوری‌ها را تدوین و اجرایی کند. محمدی تأکید کرد: ازسوی‌دیگر توسعه فناوری‌های پیشرفته، نیازمند بهره از سرمایه انسانی توانمند و متخصص است. بااین‌حال در سال‌های اخیر، روند مهاجرت نخبگان و متخصصان فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از چالش‌های اساسی این‌حوزه است که پژوهشگاه درتلاش است ازطریق تعریف برنامه‌های آموزشی، همکاری با دانشگاه‌ها، حمایت از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی، برنامه‌های کارآموزی، برگزاری برنامه‌های آموزشی و مهارتی و ایجاد فرصت‌های همکاری در حوزه فناوری‌های نوین زمینه نگهداشت و به‌کارگیری استعدادهای برتر را فراهم سازد. یکی از موانع مهم دیگر در مسیر توسعه فناوری، محدودیت تعاملات بین‌المللی‌ست. بسیاری از فناوری‌های نوظهور، به‌ویژه در حوزه‌های سخت‌افزاری، نیازمند همکاری‌های بین‌المللی و دسترسی به تجهیزات و دانش روز هستند. محدودیت‌ها، سرعت رشد و توسعه برخی فناوری‌ها را کاهش می‌دهد. دراین‌راستا پژوهشگاه بر توسعه همکاری‌های علمی، انتقال دانش و مشارکت در پروژه‌های بین‌المللی از مسیرهای ممکن تمرکز کرده. وی افزود: تحقق راهبردهای کلان حوزه ICT هماهنگی میان نهادهای سیاست‌گذار، مراکز پژوهشی، صنعت و سایر بازیگران زیست‌بوم فناوری را می‌طلبد که اکنون دربرخی‌موارد، چالش‌هایی همچون نا‌هماهنگی در سیاست‌گذاری‌ها، هم‌پوشانی وظایف دستگاه‌های مختلف و نبود یک نقشه‌راه واحد، مانع از اجرای سریع و مؤثر برنامه‌های توسعه فناوری شده. پژوهشگاه به‌دنبال ایفای نقش فعال در تقویت تعاملات بین‌بخشی و هم‌افزایی با سایر نهادهای مرتبط است. وی گفت: به‌رغم وجود چالش‌ها، همان‌طورکه اشاره شد، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با اتخاذ رویکردی چابک، آینده‌نگر و مبتنی‌بر شبکه‌سازی علمی و صنعتی، در مسیر توسعه فناوری‌های پیشران درحرکت است؛ براین‌باوریم‌که ایران ظرفیت‌های قابل‌توجهی در حوزه ICT دارد و با برنامه‌ریزی دقیق، همکاری مؤثر و نگاه راهبردی، می‌توان این چالش‌ها را به فرصت تبدیل کرد و جایگاه کشور را در زیست‌بوم توسعه فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی ارتقا داد.