سرانجام برجام...

سال 96 به روزهای پایانی خود نزدیک شده است. سالی که به‌لحاظ سیاسی برای بسیاری از مردم ایران و برای طرفداران اصلاحات سال خوشایندی به‌شمار می‌رود چراکه حسن روحانی توانست با پیروزی بر سید ابراهیم رئیسی مجددا بر مسند ریاست‌جمهوری کشورمان تکیه زند. با پیروزی حسن روحانی بسیاری از نگرانی‌ها در‌مورد طرح‌هایی که در دولت یازدهم و به همت حسن روحانی کلید خورده و بخشی از مسیر اجرایی را پیموده بودند برطرف شد. یکی از‌این موارد سرنوشت‌ساز، برجام و نگاه اصولگرایان درصورت پیروزی در انتخابات به این مسئله بود. هرچند سیاست‌های کلی نظام در‌این پرونده مدنظر است اما مطمئنا نوع نگاه اصولگرایان و اصلاح‌طلبان به پرونده هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 کاملا متفاوت ازیکدیگر است. با توجه به‌روی کار آمدن دونالد ترامپ در ایالات متحده و مخالفت علنی وی با برجام، هرگونه تغییر و تحول احتمالی درمورد این توافق با نظارت و درایت بانیان این امر معقول‌تر به‌نظر می‌رسید. دونالد ترامپ از دوران انتخابات ریاست‌جمهوری تمام تلاش خود را به‌کار گرفته است تا با لغو برجام بر جو ایران‌هراسی در منطقه و جهان دامن‌زده و از‌این طریق منافع خود و متحدانش را تامین نماید. وی که دردوران انتخابات ریاست‌جمهوری وعده لغو برجام را داده بود، همچنان به‌دنبال راهی برای برهم‌زدن این توافق است. درعرصه داخلی نیز موضوع برجام از سال 1394 یکی از موضوعات بسیار حساس کشورمان بوده است که مخالفان آن همواره امضای این قرارداد را زیر سوال برده‌اند. مخالفان ایرانی برجام با نادیده‌گرفتن دستاوردهای برجام ازجمله برقراری سوئیفت، آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران، رفع تحریم‌های بانکی و... بر طبل مخالفت خود می‌کوبند و در‌این راه کم از مخالفان خارجی برجام ندارند. هرچند کاملا بدیهی است منافع جناحی و سیاسی مخالفان برجام در امر داوری نسبت به این قضیه کاملا دخیل بوده است. درعرصه بین‌الملل و در‌میان مخالفان خارجی نیز دونالد ترامپ بزرگ‌ترین مخالف برجام به‌شمار می‌رود. وی که توافق هسته‌ای را بدترین توافق‌ تاریخ آمریکا دانسته و از لغو برجام سخن می‌گوید، پس از به‌دست‌گرفتن زمام امور کشور و آگاهی از محذورات خود در عرصه سیاست خارجی، موضع خود را تاحدی تعدیل نمود و به بازنگری در‌این توافق رضایت داد. مخالفت وی با این مسئله باهمراهی عربستان و رژیم صهیونیستی که رقبای منطقه‌ای ایران محسوب می‌شوند همراه بوده است. از‌این‌رو درسال 96 شاهد کارشکنی‌های عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی علیه کشورمان بودیم. عربستان سعودی همواره از مواضع و تهدیدهای ترامپ در‌خصوص ایران حمایت کرده است. محمد بن سلمان برای انحراف افکار عمومی از اوضاع غیر انسانی حاکم بر یمن، تحریم قطر، اقامت اجباری سعد حریری در عربستان و... دونالد ترامپ را در تشدید جو ایران‌هراسی به‌شدت حمایت می‌کند. رژیم صهیونیستی نیز همواره از اظهارات ضد ایرانی و شدیداللحن رئیس‌جمهوری آمریکا علیه ایران استقبال نموده است. اسرائیلی‌ها در‌ظاهر نگران ماهیت برنامه هسته‌ای ایران و نیات کشورمان از توسعه توانمندی‌های هسته‌ای درکنار توسعه قابلیت‌های نظامی هستند اما واقعیت آن است که صهیونیست‌ها با بزرگ‌نمایی درمورد اقدامات ایران، به‌دنبال سرپوشی است تا سیاست‌های سرکوب‌گرایانه خود علیه فلسطینی‌ها را توجیه نماید. صهیونیست‌ها با فرافکنی در‌تلاش هستند نگاه جامعه جهانی را از اوضاع فلسطینیان و غصب بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت به‌سوی ایران و توان هسته‌ای آن منحرف نمایند. به‌تازگی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، در جلسه‌ای خطاب به اعضای کابینه خود اعلام نموده است دونالد ترامپ، در ماه مه سال جاری میلادی از توافق هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 خارج خواهد شد. در‌میان کشورهای عربی مخالف برجام، امارات متحده عربی از جمله کشورهایی ا‌ست که برپایبندی خود به همکاری با واشنگتن برای مقابله با سیاست‌های تهران در‌حمایت از تروریسم در منطقه و جهان تاکید می‌کند. بحرین نیز اعلام کرده است که از راهبرد دونالد ترامپ در قبال ایران استقبال و حمایت می‌‌کند. بحرین مدعی است ایران از گروه‌های تروریستی حمایت می‌‌کند لذا منامه از‌هر‌تلاشی برای جلوگیری از این اقدام ایران استقبال می‌نماید. در‌ روزهای گذشته با برکناری رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، ازسوی دونالد ترامپ، مجددا اظهارات ضد ایرانی رئیس‌جمهور ایالات متحده توجه جهانیان را به‌سوی ایران و برجام جلب نمود. وی اعلام نمود او به‌دنبال لغو برجام یا ایجاد تغییراتی در‌آن بوده است اما تیلرسون مانند او نمی‌اندیشیده است. با توجه به‌گفته‌های دونالد ترامپ به‌نظر می‌رسد رکس تیلرسون از‌هزینه‌های خروج ایالات متحده از تعهد بین‌المللی کاملا آگاهی داشته و در جست‌وجوی راهی برای راضی‌کردن ترامپ بوده است. گفته می‌شود اختلاف اصلی ترامپ و تیلرسون درباره بسیاری از مسائل مهم از‌جمله توافق هسته‌ای ایران، بحران کره شمالی، اختلاف درروابط کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با قطر و... بوده است. جانشین رکس تیلرسون، مایک پمپئو یکی از تندروترین مقامات آمریکا در دشمنی علیه ایران و کره شمالی به‌شمار می‌رود از این رو وی هواداران بسیاری در عربستان، امارات، بحرین و... دارد. در برابر مخالفان خارجی برجام، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها بر پایبندی ایران به تعهداتش تاکید نموده است. در تازه‌ترین اخبار و در روزهای پایانی سال خبرگزاری رویترز اعلام نموده به سندی محرمانه دست یافته است که براساس آن سه کشور اروپایی عضو گروه 1+5 در مذاکره با ایالات متحده تحریم‌های جدیدی علیه برنامه موشکی و سیاست‌های ایران در سوریه در دستور کار خود قرار داده‌اند. فرانسه، انگلستان و آلمان پیشنهادات خود را به 28 کشور اروپایی ارسال کرده‌اند و سعی دارند این تحریم‌ها را پس از دریافت نظر موافق رهبران کشورهای عضو اتحادیه، علیه ایران تصویب و اجرائی نمایند. این خبرگزاری مدعی است هدف سه کشور اروپایی از اعمال تحریم‌‌های جدید علیه تهران، متقاعدساختن رئیس‌جمهوری آمریکا برای ادامه حضور در برجام و جلوگیری از فروپاشی این توافق است. دونالد ترامپ با برکناری رکس تیلرسون و انتخاب مایک پمپئو همگان را از‌ادامه رویکرد تهاجمی خود نسبت به ایران و برجام آگاه ساخته است و اتحادیه اروپایی برای راضی‌نمودن ترامپ تلاش می‌نماید با اعمال تحریم‌های جدید وی را برای ماندن در‌این توافق راضی نماید. این اقدام اتحادیه اروپا بدون شک عکس‌العمل قاطع مقامات کشورمان را درپی خواهد داشت. سرانجام برجام، همچنان در هاله‌ای از ابهام است. توافقی که با روی کار آمدن جمهوری‌خواهان و در راس آنان دونالد ترامپ کاملا مشخص بود که به این سرنوشت دچار خواهد شد.