وزیر ارشاد:
آموزش و پرورش نتوانسته بین کودک و نوجوان و کتاب‌خوانی آشتی برقرار کند
عباس‌پور
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین گشایش هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تبریز با‌اشاره‌به برخی تهدیدهای حوزه کتاب و کتاب‌خوانی، گفت: «یکی از تهدیدهایی که این حوزه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، این‌است‌که نظام آموزش و پرورش کشور نتوانسته بین کودک و نوجوان و کتاب‌خوانی آشتی برقرار کند». صالحی افزود: «استان آذربایجان شرقی از دیرباز با اندیشه و ادب نسبتی قوی و محکم دارد و وجود بزرگانی مانند اسدی طوسی، ملک الشعرای دو زبانه ایران استاد شهریار، رب رشیدی، مقبره الشعرا و ... نشانی از این ادعا‌ست». وی افزود: «در چند قرن اخیر دریچه‌ای هم برای ورود علم و اندیشه جدید و هم سخت‌افزارهایی که با علم جدید نسبتی داشتند، موضوعات خوبی در بحث کتاب و کتاب‌خوانی شنیده‌ایم». وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با‌تأکید‌بر‌اینکه کتاب و کتاب‌خوانی یک فضیلت نیست بلکه یک ضرورت است، گفت: «هم برای اینکه جامعه عالم داشته باشیم، زیرا علم گوهر زیست انسانی‌ست و هم برای اینکه یک شهروند خوب داشته باشیم و هم حتی انسان سالمی داشته باشیم، به کتاب و کتاب‌خوانی نیاز داریم». وی در عین حال تصریح کرد: «بنابراین صرفاً نه برای اینکه جامعه عالمی داشته باشیم تا جامعه پیشرفت کند؛ نه‌تنها برای اینکه شهروند خوبی داشته باشیم تا همزیستی بهتری داشته باشیم، بلکه حتی برای سلامت زیست هم به کتاب و کتاب‌خوانی نیازمندیم». عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با‌اشاره‌به برخی فواید کتاب‌خوانی، ادامه داد: «از‌طریق کتاب‌خوانی به لایه‌های خود پی می‌بریم. تمرکز روح پدید می‌آید؛ به‌ویژه در دوره‌ای که اطلاعات پراکنده، روح منسجم را گرفتار آسیب کرده است، کتاب خواندن به انسجام ذهن و روح کمک می‌کند». صالحی تأکید کرد: «ما کتاب را تنها یک مستحب و یا مستحب مؤکد ندانیم، بلکه کتاب و کتاب‌خوانی یک واجب فوری مؤکد هم برای فرد و هم برای جامعه است». وی با‌اشاره‌به برخی تهدیدهای حوزه کتاب، گفت: «برای کتاب و کتاب‌خوانی در شرایط حاضر تهدیدهای مضاعفی داریم و از زاویه‌های مختلف کتاب و کتاب‌خوانی مورد تهدید است». وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: «اولین زاویه تهدید، رقبای کتاب هستند. امروز رقبای کتاب جدی تر از گذشته شده‌اند. وقتی میانگین مصرف اینترنت در کشور ۱۶۹دقیقه‌در‌روز است که در برخی استان‌ها این میانگین ۲۰۰دقیقه‌در‌روز است، وقتی میانگین مصرف تلویزیون در روز ۷۲دقیقه است، به‌طور‌طبیعی کتاب و کتاب‌خوانی غریب است و این یک تهدید برای آن محسوب می‌شود». وی ادامه داد: «تهدید دوم از سوی سیستم آموزشی کشور است. مدرسه کتاب‌خوانی را وسعت نداده و نمی‌دهد. مدرسه انبار‌کردن ذهن را یاد می‌دهد که به‌سرعت خالی می‌شود. ما با حجم زیاد کتاب‌های درسی را بدون ایجاد فرصت مطالعات آزاد به کودکان و نوجوانان می‌دهیم و آنها را از کتاب‌خوانی دور و دلزده می‌کنیم. فرزندان ما با کتاب غریبه‌اند». وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در عین حال تأکید کرد: «نظام آموزش و پرورش کشور نتوانسته بین کودک و نوجوان و کتاب‌خوانی آشتی برقرار کند». صالحی ادامه داد: «خانواده‌ها تهدید سوم در این حوزه به‌شمار می‌آیند. والدین نه خود کتاب می‌خوانند و نه فرزندان خود را به کتاب‌خوانی تشویق می‌کنند و از‌نظر آنها اگر فرزندان‌شان به‌صورت طوطی‌وار کتاب‌های درسی را بخوانند و نمره خوب دریافت کنند، فرزندان خوبی دارند و اگر به سمت کتاب‌های آزاد روی آورند، آنها را از راه به در شده تلقی می‌کنند». وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: «اگر میانگین مطالعه متمرکز ما در روز ۱۳دقیقه در مقابل مصرف ۱۶۹دقیقه اینترنت در روز و ۷۲دقیقه مصرف تلویزیون در روز است، یک هشدار و زنگ خطر است که باید به آن توجه داشته باشیم». وی در ادامه به فرصت‌های این حوزه نیز اشاره کرد و گفت: «علی‌رغم تهدیدهای موجود در حوزه کتاب‌خوانی فرصت‌هایی نیز در‌این‌زمینه وجود دارد. انسان و جامعه عاقل، تهدید‌ها را درک می‌کند اما تسلیم آنها نمی‌شود بلکه فرصت‌ها را می‌یابد و با آنها به جنگ تهدید‌ها می‌رود». صالحی گفت: «اولین فرصت در‌این‌حوزه اینکه در چهل‌ساله انقلاب اسلامی کتاب خوب کم تولید نشده است. بیش از یک‌میلیون و ۳۰۰هزار کتاب در ۴۰ساله انقلاب تولید شده که هم چاپ اول است و هم چاپ‌های مکرر. ۸۰درصد از این آمار، تألیفی‌ست که رقم قابل توجهی‌ست. در حوزه ادبیات حدود ۲۵۰هزار عنوان کتاب، حوزه دین حدود ۲۰۰هزار عنوان کتاب و علوم عملی و کودک و نوجوان و غیره نیز تولیدات بسیاری داشته‌ایم». وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: «امسال که از‌نظر کاغذ هم شرایط خوبی نداشتیم، در شش‌ماهه اول سال بیش از ۴۳هزار عنوان کتاب چاپ شده که نسبت به سال گذشته افزایش هم داشته‌ایم». صالحی گفت: «جریان حیات نشر علی‌رغم همه سختی‌ها با نفش حرکت می‌کند و این فرصت به‌شمار می‌آید. زمانی نمی‌توانستیم کتاب خوب به کودکان و نوجوانان معرفی کنیم ولی در دهه‌های اخیر کتاب خوب و کیفی بسیاری تولید شده که یک فرصت محسوب می‌شود. اگر زمانی نمی‌توانستیم به فرزندان‌مان کتاب خوب معرفی کنیم، ولی امروز دست‌مان در این حوزه پر است». وی افزود: «فرصت دوم در حوزه کتاب، همان خطر فضای مجازی‌ست که می‌توان از آن به‌عنوان یک فرصت استفاده کرد. فضای مجازی یک فرصت هم هست. اگر در گذشته در معرفی کتاب‌های خوب مشکل داشتیم، امروز فضای مجازی در این حوزه یک فرصت به‌شمار می‌آید. اگر در گذشته به بازخوردگیری و تأثیرات کتاب هایمان دسترسی نداشتیم، امروز فضای مجازی با پویش‌های مجازی در این حوزه فرصت‌های بسیاری در معرفی کتاب‌ها ایجاد کرده است و می‌توان ۱۶۹دقیقه مصرف اینترنت در روز را در این بخش به نفع کتاب‌خوانی مصادره کرد». وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با‌اشاره‌به فرصت سوم گفت: «برخی سرمایه‌های اجتماعی وجود دارد که به‌سوی ترویج کتاب و کتاب‌خوانی در حال حرکتنند و نباید از آنها غافل بود. اگر در دهه‌های دوم و سوم خیرین مدرسه‌ساز داشتیم امروز در فضای اجتماعی افرادی هستند که واسطه سرمایه‌های مالی و معنوی و اعتباری خود یک سرمایه اجتماعی برای حوزه کتاب‌خوانی محسوب می‌شوند».