تدابیر ویژه دانشگاه علوم پزشکی مازندران برای مقابله با بیماری آنفلوآنزا

حرف‌وحدیث‌ها...
حرف‌وحدیث‌ها درباره علت و منشاء بیماری آنفلوآنزا فراوان است و برخی اعتقاد دارند ویروس این بیماری به‌طور گسترده در عراق منتشرشده و تعدادی از زائران اربعین در عراق به آن مبتلا شده‌اند و از‌طریق آن‌ها ویروس به داخل کشور رسیده!
دکتر حامد روحانی‌زاده (معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان مازندران) می‌گوید که بیماری آنفلوآنزا امسال چند هفته زودتر از سال گذشته میهمان ایرانی‌ها شده؛ میهمان ناخوانده! روحانی‌زاده گفته: «‌ویروس آنفلوآنزا دارای دو نوع h1n1 و h3n2 است».
برخی فوتی‌های ناشی از شیوع این بیماری را به گسترش آنفلوآنزای پرندگان در کشور نسبت داده‌اند؛ لیکن مسئولان دانشگاه علوم پزشکی استان مازندران این موضوع را رد می‌کنند؛ به‌طوری‌که دکتر روحانی‌زاده (معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان مازندران) دراین‌باره می‌گوید: «این نوع از ویروس آنفلوآنزا هیچ ارتباطی با آنفلوآنزای پرندگان ندارد و هرسال در موعد مقرری این ویروس در جهان سرازیر می‌شود».
روحانی زاده درباره ماندگاری این بیماری در کشور و استان‌های مختلف ازجمله مازندران می‌گوید: «حدس ما این‌است‌که فاز اول بیماری آنفلوآنزا تا دو الی سه‌هفته به این شدت ادامه داشته باشد؛ از‌این‌رو مردم شریف استان حتماً باید نکاتی را در‌جهت جلوگیری از ابتلا به این بیماری رعایت کنند».
علل بیماری
دکتر موسوی (رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران) عامل این بیماری را ویروس معرفی کرد و اظهار داشت: «این ویروس‌ معمولاً از‌طریق هوا یا عطسه (راه اصلی) گسترش می‌یابند و همچنین توسط تماس با سطوح آلوده به ویروس و سپس تماس دست با چشم یا دهان نیز ممکن است منتقل شود. همچنین فرد پیش از بیمار‌شدن یا در طی مدت ‌زمانی که بیمار است می‌تواند سبب آلوده‌شدن دیگران شود.
عوارض بیماری
رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران  اضافه می‌کند: «هرچند دوره معمولی بیماری سه تا چهار‌روز است اما چون در زمان ابتلا به آنفلوانزا میکروب‌های دیگری به بدن حمله می‌کنند ازاین‌رو سبب پیدایش عفونت‌های ثانوی به‌خصوص در دستگاه تنفس هم می‌شوند و این بدان معنا‌ست که آنفلوانزا مقاومت بدن را کم کرده و فرد را برای دچار‌شدن به بیماری‌های دیگر آماده می‌سازد.
توصیه به مردم!
وی با‌اشاره‌به‌اینکه برای پیشگیری و کاهش عوارض بیماری آنفلوآنزا؛ واکسیناسیون افراد در‌معرضِ خطر توصیه می‌شود، زمان مناسب برای این کار را اواخر شهریور و اوایل مهر هرسال عنوان کرد.
دکتر سید عباس موسوی با‌‌تأکید‌براینکه تزریق واکسن باید با تائید پزشک انجام شود، می‌گوید: «افراد بالای ۶۵سال، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای، افراد دارای ضعف ایمنی، شیمی‌درمانی، سرطان، کودکان پرخطر و کودکان زیر سه و چهار‌سال هستند که جزو گروه‌های پرخطر محسوب می‌شوند و لازم است واکسیناسیون شوند». وی می‌گوید: «همه‌گیری این بیماری تا اسفندماه ادامه خواهد داشت».
چه کنیم بیمار نشویم؟
دکتر حامد روحانی‌زاده (سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران) از عموم مردم درخواست می‌کند که بهداشت فردی را رعایت و آن‌را مهم بشمارند؛
- دست عامل مهمی ‌در انتقال بیماری آنفلوآنزاست
- برای پیشگیری از بیماری باید دست‌های خود را به‌طور منظم با آب و صابون ضدعفونی کنید
- ارتباط فردبه‌فرد را محدود کنید
- از دست‌دادن و روبوسی خودداری کنید
- فرد مبتلا در محیط‌های کوچک با دستمال جلوی دهان بگیرد و آن‌را در پلاستیک گذاشته و دور بریزد
- فاصله‌اش تا دیگران ۱٫۵ تا دومتر باشد تا ترشحات به هنگام عطسه پرتاب نشود
دکتر روحانی‌زاده بابیانِ‌اینکه فرد مبتلا در‌صورت بیماری از رفتن به محل کار خودداری کند؛ تصریح می‌کند: «دانش‌آموزان در‌صورت ابتلا به آنفلوانزا با گواهی پزشکی از رفتن به کلاس درس خودداری کنند زیرا با ابتلای یک فرد؛ چند‌‌نفر مبتلا می‌شوند. افراد خانواده فرد مبتلا نیز باید فاصله خود را رعایت کنند و دست‌ها را به‌طور منظم شست‌وشو دهند؛ زیرا پیشگیری از بیماری بسیار آسان است ولی با عدم رعایت این نکات بهداشتی، افراد زیادی مبتلا می‌شوند».
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران علائم بیماری آنفلوآنزا را مانند سرماخوردگی ذکر کرده و می‌گوید: «اگر این علائم را در خود مشاهده کردید، به پزشک مراجعه و از خوددرمانی پرهیز کنید:
- حالت ناخوشی
- درد عضلانی و مفاصل
- سردرد، افت فشارخون و درد قفسه سینه
- سرفه، تهوع، استفراغ و اسهال
او با بیان این مطلب که تأخیر در مراجعه و خود‌درمانی، ریسک مرگ‌ومیر را افزایش می‌دهد، خاطرنشان می‌سازد: «داروهای لازم برای بیماری آنفلوآنزا را فراهم و در اختیار مراکز بهداشتی و درمانی قرار داده‌ایم و بیمارستان‌ها نیز تخت‌هایی را برای بیماران مبتلا اختصاص داده‌اند و برای بیماران تنفسی نیز در اورژانس‌ها فضای مشخصی جهت ویزیت پیش‌بینی شده است».
توصیه‌های مهم مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان مازندران
منشاء بیماری آنفلوآنزا
بیماری حاد تنفسی به‌شدت واگیردار بر اساس شواهد موجود، ابتدا از خوک به انسان منتقل شده و در آغاز فراگیری جهانی فعلی به آنفلوانزای جدید A  (H1N1) نامیده می‌شود.
معمولاً هیچ‌یک از افراد جامعه نسبت به آن ایمنی ندارند؛ لذا همه‌گیری این نوع آنفلوانزا تحت چنین شرایطی پیشرفت کرده و در سرتاسر دنیا شایع می‌شود که کشور ما نیز از این امر مستثنی نیست.
دکتر محمدرضا پارسایی (مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان مازندران) در‌خصوص این بیماری می‌گوید: «آنفلوانزا یک بیماری ویروسی واگیردار است و با تغییر فصل، این بیماری همه‌ساله در همه‌جای دنیا اتفاق می‌افتد و با‌توجه‌به تغییراتی که در ماهیت ژنتیکی ویروس اتفاق می‌افتد شدت بیماری افزایش پیدا می‌کند».
وی گفت: «علائم مشابه سرماخوردگی به‌همراه درد عضلانی و بی‌حالی در‌حدی‌که بیمار توان بیرون آمدن از تخت را ندارد از علائم تفریق آنفلوآنزا از دیگر بیماری‌های تنفسی عفونی‌ست.
چه کسانی مستعد بیماری هستند؟
دکتر محمدرضا پارسایی با‌اشاره‌به‌اینکه آنفلوآنزا برای زنان باردار خطرناک است، گفت: «کودکان زیرِ‌10سال، سالمندان بالای ۶۵‌سال، زنان باردار، افراد زیرِ‌۱۹‌سال که به هر دلیلی از آسپرین به مدت طولانی استفاده می‌کنند، افرادی که مبتلابه بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی-ریوی، کلیوی و کبدی، مبتلایان به سرطان فعال (از هر نوع)، بیماران با دیابت کنترل‌نشده، مصرف‌کنندگان داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی و کورتون، کسانی که قادر به دفع ترشحات تنفسی نیستند، چاقی شدید، افراد فاقد طحال بیشتر در‌معرضِ خطر ابتلا به آنفلوانزا قرار دارند.
وی ادامه داد: «افرادی که با فرد بیمار سروکار دارند، تمامی‌ کارکنان بهداشتی درمانی، در تمامی‌ رده‌ها چه افرادی که در مراکز بهداشتی با مردم سروکار دارند و چه کارکنانی که در بیمارستان‌ها با بیمار سروکار دارند در‌معرض خطر ابتلا به آنفلوانزا قرار دارند.
دکتر محمدرضا پارسایی از دامپزشکان به‌عنوان گروه دیگری از افراد جامعه که در‌معرض خطر هستند نام برد و گفت: «اگر فردی دچار علائم سرماخوردگی شد، توصیه می‌شود تا بهبودی کامل در منزل استراحت کند و با رعایت بهداشت فردی و شست‌وشوی منظم دست‌ها، از ارتباط نزدیک با دیگران و روبوسی کردن پرهیز کند.
علائم بیماری
دکتر پارسایی ادامه داد: «علائم بالینی این بیماری مشابه آنفلوانزای فصلی انسانی و سایر بیماری‌های عفونی حاد دستگاه تنفسی‌ست اما طیف علائم بالینی از حالت خفیف تا پنومونی شدیدی که منجر به مرگ می‌شود متغیر است».
وی به‌طورکلی علائم آنفلوانزا نوع A H1N1)‌) را این‌گونه برشمرد: «تب و لرز، سردرد، دردهای عضلانی ازجمله کمردرد، خستگی، سرفه (که ممکن است با خلط همراه باشد)، کوتاه شدن دامنه تنفسی، گلودرد، ایجاد زخم‌هایی داخل دهان-بینی-روی سطح پوست، خشونت صدا، اسهال و استفراغ».
راه‌های جلوگیری از آنفلوآنزا
دکتر پارسایی بابیانِ‌اینکه جلوگیری از شیوع آنفلوانزا در کشورهای پیشرفته بسیار جدی گرفته می‌شود؛ زیرا علاوه‌بر تهدید سلامت، موجب کاهش کارایی و افزایش تعداد روزهای غیبت از محل کار می‌شود که مزید بر خسارت‌های مالی درمان می‌شود، گفت: «پیشگیری از شیوع با آموزش‌های ساده‌ای مثل شست‌وشوی مکرر دست با صابون و نیز ارتقای سلامت عمومی ‌به‌ویژه تغذیه مناسب امکان‌پذیر است. تغذیه مناسب با بهبود سطح ایمنی از بروز آنفلوانزا جلوگیری می‌کند. همچنین استفاده از راهکارهای تغذیه‌ای می‌تواند به کاهش دوره و شدت علائم آنفلوانزا کمک کند».
وی ادامه داد: «به‌جز رعایت اصول بهداشتی یکی از مهم‌ترین توصیه‌های پزشکان در‌مورد پیشگیری از ابتلا به این ویروس تزریق واکسن است. بسیاری از واکسن‌ها تأثیر دوره‌ای دارند؛ زیرا این ویروس تغییراتی در ساختار آنتی‌ژنی خود که ممکن است به‌صورت خفیف یا شدید باشد ایجاد می‌کنند. بهترین زمان برای تزریق واکسن اواخر فصل تابستان است».
وی گفت: «هرساله با‌توجه‌به تغییراتی که در ویروس آنفلوآنزا در دنیا ایجاد می‌شود واکسن مخصوص همان سال تولید می‌شود».
وی با‌تأکید‌بر تهیه واکسن آنفلوانزا از داروخانه گفت: «واکسن آنفلوانزا از سایر عفونت‌های تنفسی پیشگیری نمی‌کند و فقط برای ابتلا به ویروس آنفلوانزا قابل ‌پیشگیری‌ست».
راهکارهای تغذیه‌ای
وزن خود را در محدوده نرمال نگه‌دارید. همه ما می‌دانیم که چاقی و اضافه‌وزن از عوامل اصلی بروز بسیاری از بیماری‌ها به‌ویژه، بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان است. جالب است بدانیم که علاوه‌بر‌این، چاقی سیستم ایمنی بدن ما را ضعیف می‌کند و احتمال بروز بیماری‌های عفونی ازجمله آنفلوانزا را افزایش می‌دهد.
مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های مرکز بهداشت استان مازندران می‌گوید: «با تغذیه‌ای مناسب، استفاده از میوه‌ها و سبزی‌های تازه، غذاهای کم‌چرب، کنترل قند و چربی خون خود و با افزایش ایمنی بدن خود مانع ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوانزا شوید و از‌سویی بدنی سالم و قوی داشته باشید و بدن را در مقابل باکتری‌ها، ویروس و موارد احتمالی محافظت کنید».
شیر مادر؛ بهترین تقویت‌کننده
بدیهی‌ست که کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند از غذای ایمن‌تری استفاده می‌کنند که حاوی میکروب‌های کمتری‌ست، اما دلیل عمده کاهش بروز انواع عفونت‌ها ازجمله آنفلوانزا در کودکان تغذیه‌شده با شیر مادر، تأثیر مثبتی‌ست که شیر مادر بر سیستم ایمنی دارد. توجه داشته باشید که در‌صورت ابتلای شیرخوار به آنفلوانزا هم بهترین غذا برای او شیر مادر است. همچنین درصورتی‌که مادر به آنفلوانزا مبتلا شد، شیردهی باید ادامه پیدا کند تا هم مواد مغذی موردنیاز به کودک برسد و هم فاکتورهای ایمنی ترشح‌ شده در شیر مادر، از کودک در مقابل ویروس آنفلوانزا محافظت کنند.
توصیه‌های مهم
* به هنگام داشتن علائم بیماری باید حضور خود را در اماکن تجمعی به حداقل برسانیم و از ارتباط نزدیک با افراد دیگر پرهیزکرده و با مصرف داروهای تب‌بر و مسکن و استراحت در منزل و مصرف مایعات بهبودی خود را تسریع بخشیم.
* هنگام عطسه یا سرفه با یک دستمال‌کاغذی جلوی دهان و بینی خود را بپوشانید و پس از استفاده آن را در سطل زباله بیندازید.
* دست‌های خود را مرتباً با آب و صابون بشوئید.
* از تماس نزدیک با افراد مشکوک و بیمار پرهیز کنید.
* از لمس چشم‌ها، دهان و بینی با دست‌های آلوده خودداری کنید.
* هنگام سلام و احوالپرسی از دست دادن و در آغوش گرفتن همدیگر خودداری کنید.
* در‌صورت داشتن علائم بیماری ارتباط خود را با افراد دیگر به حداقل رسانده و فاصله خود را با دیگران حفظ کنید. (حداقل ۵/۱ متر)
* در‌صورت داشتن علائم بیماری، با استراحت و خواب کافی، مصرف مایعات فراوان و مواد مغذی در تسریع بهبودی خود تلاش کنید.
* در‌صورت تشدید علائم بیماری، به پزشک معالج مراجعه کنید.
نکات مهم برای دانش‌آموزان:
* استفاده کردن از لوازم‌التحریر شخصی مثل خودکار، مداد و... و عدم استفاده مشترک از آن‌ها
* رعایت بهداشت محیط مدرسه و جلوگیری از انداختن دستمال‌های استفاده‌شده به سطح زمین و حیاط مدرسه
* دانش‌آموزان در‌صورت داشتن علائم بیماری به اولیای مدرسه اطلاع دهند.
موارد خطرناک:
اگر یکی از موارد زیر به هنگام درمان رخ دهند:
* افزایش تب یا سرفه
* وجود خون در خلط
* گوش‌درد
* تنگی نفس یا درد قفسه سینه
* ترشحات غلیظ از بینی، سینوس‌ها یا گوش‌ها
* درد سینوس
* درد یا سفتی گردن

احتیاط:
اگر شما یا یکی از عزیزان‌تان عوارض ناشی از آنفلوآنزا مانند پنومونی را تجربه می‌کنید یا تب بالایی دارید که پائین نمی‌آید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. اگر دچار آنفلوانزا شدید و درعین‌حال یک بیماری مزمن مانند آسم دارید یا باردار هستید، حتماً به پزشک‌تان مراجعه کنید.