آرامشی که «داغ» سر می‌کشند!

شون کانری، پیرس برازنان و دنیل کریگ، به‌جزآنکه به‌عنوان بازیگر ابرجاسوس سینمایی جهان یعنی «جیمزباند» تجربیات مشابهی دارند؛ وجه اشتراک دیگری هم دارند و آن، علاقه بسیار زیادشان به نوشیدن «چای» است؛ مطلبی که گزارش برند معروف چای Zest در سایت این شرکت تولیدی، به آن اشاره کرده است. چای، یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های طعم‌دار جهان است؛ گزارش 20 اکتبر 2016 وبگاه Hub Pages، آن‌را در رده دوم و بعداز قهوه قرار داده است و گزارش تحلیلی نشریه معتبری چون National Geographic به تاریخ 28 آپریل 2014 حاکی‌ازآن است که چای، از بسیاری جهات، در ممالک مختلف جهان، قهوه را هم شکست داده است. دراین‌گزارش می‌خوانیم: «برپایه داده‌های سازمان غذا و کشاورزی، روزانه چیزی بیش‌از شش‌میلیارد فنجان چای در جهان نوشیده می‌شود که می‌تواند یکی‌از همان‌فنجان‌ها هم‌اینک در دست شمایی باشد که مشغول مطالعه این‌سطور هستید. درمقایسه با آماری که از‌سوی سازمان بین‌المللی قهوه موسوم به ICO منتشر شده، روزانه تنها چیزی حدود 1.4میلیارد فنجان قهوه توسط مردم جهان نوشیده می‌شود!» این‌ درحالی‌ست که قهوه، بسیار زودتر از چای کشف شد؛ تاجایی‌که گفته می‌شود اولین نشانه‌‌های برداشت قهوه، به سه‌هزارسال پیش‌ازمیلاد می‌رسد؛ اما چینی‌ها در‌حدود 2700سال‌ پیش‌ازمیلاد، موفق به کشف چای شدند. این‌مطلب در سایت مجموعه غیرانتفاعی و مستقل
 The UK Tea آمده است و در بخشی‌ازآن می‌خوانیم: «قصه از آنجا شروع شد که یکی‌ازروزها در سال 2737 قبل‌ازمیلاد، یکی‌‌از امپراطوران چین، با نام شن نونگ، زیر سایه درختی نشسته بود و قصد داشت آب نوشیدنی خود را جوش بیاورد که چند‌برگ از درختچه کنار دستش، داخل ظرف آب افتاد. او که درضمن، گیاه‌شناس و پزشکی محقق درزمینه داروهای گیاهی بود، این‌مخلوط اتفاقی را نوشید و امتحان کرد؛ نتیجه آنکه، نوشیدنی جدیدی به‌نام چای به فهرست نوشیدنی‌های جهان افزوده شد». اینکه چقدر این‌روایت، جنبه‌ای واقعی یا افسانه‌ای دارد، به‌کنار؛ آنچه می‌خواهیم دراین‌نوشتار به آن بپردازیم، جنبه‌هایی از ویژگی‌های سلامتی‌بخش، تنوع، رواج و البته جنبه‌های اقتصادی تولید و مصرف چای در جهان امروز است. درحال حاضر، انواع مختلفی از چای در جهان مصرف می‌شود که برخی‌ازآنها مانند چای سیاه یا سبز، شهرتی عمومی دارند و بعضی همچون Pu›er or اساسا در منطقه‌ای خاص از چین مورد توجه است و شاید مخاطب جهانی این‌نوشیدنی در اقصی‌نقاط این‌کره خاکی، نامش را هم نشنیده باشد. رایج‌ترین انواع چای در جهان، آن‌گونه که مقاله Tea People اشاره می‌کند، سیاه، سبز، اولونگ، سفید و ارل‌گری درکنار انواع طعم‌دار این محصول محبوب هستند و البته چای، نه‌تنها به‌صورت فله‌ای با باز؛ بلکه به‌صورت کیسه‌ای نیز ازسوی برندهای مختلف عرضه می‌شود که Lipton، Red Rose و Twinings، تنها چندمورد از شناخته‌شده‌ترین این‌نام‌ها هستند. همه آنها نیز فرمول وزنی یکسانی را برای تولیدات خود رعایت می‌کنند؛ تنها دوگرم چای خشک در هر کیسه! بااین‌حال، در بعضی جوامع، میزان متفاوتی از چای خشک برای تهیه هر فنجان مورد استفاده قرار می‌گیرد. گزارش 24 ژانویه 2014 مجموعه خبری World Tea News حاکی‌ازآن است که چینی‌ها و ترک‌ها برای تهیه هر فنجان چای، از شش‌گرم این‌محصول استفاده می‌کنند؛ درحالی‌که در ایالات متحده آمریکا و کاناد، میزان چای مورد استفاده برای هر فنجان، بسیار کمتر از حد دوگرم تی‌بگ‌هاست؛ به‌طوری‌که هر کیسه چای آماده دم‌کردن را سه‌نفر هم مصرف می‌کنند! البته باید توجه داشت که براساس مطلب منتشره دراین‌سایت، هر‌فرد ترکیه‌ای که پرمخاطب‌ترین جامعه انسانی چای را تشکیل می‌دهند، سالانه نزدیک به سه‌کیلوگرم چای در سال، استفاده می‌کند و اگر بخواهیم پای جمعیت را وسط بکشیم، چینی‌ها سالانه بیش‌از 725میلیون‌کیلوگرم از چای تولیدشده در جهان را مصرف می‌کنند! این‌همه محبوبیت باعث شده تا چای، بازاری پررونق در برنامه‌های اقتصادی کشورها داشته باشد؛ به‌‌طوری‌که تنها در ایالات متحده از سال 1990 به‌این‌سو، واردات آن، 400برابر شده است! گزارش سایت داده‌پرداز World Atlas به تاریخ 25 آپریل 2017، با‌اشاره‌به حقیقتی که گفته شد، می‌افزاید: «چینی‌ها با تولید سالانه یک‌میلیون و 700هزارتن چای، دراین‌صنعت نام اول جهان هستند و به‌طور متوسط چیزی بین 30 تا 35درصد چای مصرفی جهان را کشت و عرضه می‌کنند؛ البته ازآنجاکه خودشان هم یکی‌از نوشندگان اول فهرست کشورهای چای‌دوست جهان هستند، بایدهم دراین‌زمینه خودکفا شوند؛ به‌هرحال، چای در چین نه‌تنها یک نوشیدنی محبوب روزانه؛ بلکه در ردیف داروهای سلامتی‌بخش نیز محسوب می‌شود. این‌موضوع، سرانه مصرف چای را دراین‌کشور پهناور و پرجمعیت، بالا برده است. دیگر‌نام‌های این‌فهرست به‌عنوان تولیدکنندگان برتر چای جهان، به‌ترتیب عبارتند از هند، کنیا، سری‌لانکا، ترکیه، اندونزی، ویتنام، ژاپن، ایران و آرژانتین؛ این درحالی‌ست که براساس گزارش منتشره از‌سوی نشریه بریتانیایی Telegraph به تاریخ نهم مای 2017، کشورهایی که بیشترین میزان چای جهان را مصرف می‌کنند، به‌ترتیب شامل پاراگوئه، اروگوئه، آرژانتین، کنیا، گامبیا، جیبوتی، کویت، ترکیه، موریتانی و مالت هستند. جالب‌آنکه دراین‌فهرست، کشورمان در رده 18 و حتی بعداز افغانستان و انگلستان قرار دارد و جالب‌تر آنکه کشوری همچون برزیل که به‌خاطر تولید یکی‌از مرغو‌ب‌ترین انواع قهوه‌ جهان، معروف است، از‌نظر سرانه مصرف سالانه، بالاتر از ما قرار می‌گیرد. دراین‌گزارش، میزان سرانه مصرف ایرانی‌ها در سال، 1.83کیلوگرم عنوان شده است. این‌مسئله، رشد اقتصادی تولید و عرضه چای را در روند افزایشی نسبت‌به‌ سال‌های قبل قرار داده است. دراین‌زمینه می‌توان به گزارش چهارم اکتبر 2016 منبع خبری World Tea News اشاره کرد که مدعی‌ست، طی بازه زمانی 20ساله از 1995 تا 2015، میزان تولید چای، از 2.525میلیون‌تن به 5.305میلیون‌تن رسید که میزان رشد قابل توجهی‌ درحد تقریبی دوبرابر است! این‌میزان حتی طی بازه یک‌ساله 2015 تا 2016 برپایه گزارش دوم ژانویه 2017 مرکز Business Line، 2.78درصد رشد را در تولید چای سیاه نشان می‌هد. نکته قابل توجه در تولید و عرضه چای در جهان، روند کند افزایش قیمت آن است؛ به‌گونه‌ای‌که نسبت‌به سایر محصولات کشاورزی خوراکی، آن‌گونه که گزارش جامع سازمان غذا و کشاورزی یعنی FAO ارائه کرده است، از سال 2006 تا 2012 قیمت چای تنها در سال 2009 به افزایش قابل توجهی رسید و ازآن‌تاریخ، چندان گران نشده است؛ این‌، یعنی عمده‌ماجرای بازده مالی تولید چای در جهان، پیرامون حجم تولیدات آن می‌چرخد. با همه اینها، لذت نوشیدن چای در جمعی صمیمانه، فرهنگی‌ست که در کشورهای مختلف مورد توجه است و بیراه نیست که آرتور وینگ پینرو؛ بازیگر و دراماتیست معروف انگلیسی درباره‌اش می‌گوید: «مادامی که چای هست، امید هم هست!»