کد خبر:
354778
| تاریخ مخابره:
۱۴۰۳ يکشنبه ۱۰ تير -
08:25
رودخانه‌های آسیا؛ کمربندهای سبز اقتصادهای در‌حال‌توسعه
کشورهای متعددی به سرمایه‌گذاری روی رودخانه‌های آسیا ابراز علاقه کرده‌اند؛ زیرا این کمربندهای اقتصادی، علاوه‌بر منابع صنعتی و زیستی؛ یک منطقه با «ظرفیت قدرتمند تجارت بین‌المللی» هستند. در هفته گذشته، دو رویداد در جنوب و شمال آسیا در حوزه رودخانه‌ها اتفاق افتاد: اول، دیدار «شی جین‌پینگ» از سرچشمه رودهای مهم چین و سیاست‌گذاری زیست‌محیطی برای ساکنان اطراف رودخانه‌ها با‌عنوان «توسعه سبز»؛ و دوم، «شیخ حسینا» (نخست‌وزیر بنگلادش) در دیدار با «نارندرا مودی» (همتای هندیاش) در دهلی‌نو مجوز توسعه اقتصادی و زیست‌محیطی رودخانه «تیستا»؛ مهم‌ترین رود کشورش را به هندی‌ها واگذار کرد؛ در‌حالی‌که چین با‌توجه‌به سرشاخه‌های هیمالیایی این رودخانه، چشم به توسعه و در‌اختیار‌گرفتن منابع آن داشت. به‌گزارش منیره زینلی (ایرنا)؛ در طول تاریخ در امتداد بستر اصلی رودخانه‌های بزرگ، کمربندهای اقتصادی مهمی شکل گرفته‌اند و مراحل اولیه، توسعه و تمدن را ایجاد کرده‌اند. کمربندهای اقتصادی رودخانه (REBs) با یکپارچگی منطقه‌ای مبتنی‌بر حوضه آبریز مشخص می‌شوند. کمربندهای اقتصادی رودخانه‌ای، فرصت‌ها و مسیرهای جدیدی به‌سمت پایداری در مناطق نوظهور و در‌حال‌توسعه در سراسر جهان فراهم می‌کند. «آلیستر جورج لیام بورثویک» (پژوهشگر و استاد مؤسسه زیرساخت و محیط‌زیست در دانشکده مهندسی دانشگاه ادینبورگ) در مقاله‌ای علمی در مجله Nature نوشت: کمربند اقتصادی رودخانه‌ها به‌عنوان اوراق قرضه توسعه اقتصادی، موقعیت مهمی در زنجیره تأمین جهانی دارند و نیاز به حملونقل را برطرف می‌کنند. تاکنون، تقریباً ۵۰درصد از رودخانه‌های بزرگ جهان به‌عنوان «آب‌های داخلی طلایی» رشد تقاضای حملونقل را تجربه کرده‌اند. دراین‌مرحله، مصرف بیش‌از‌حد منابع و انتشار زباله می‌تواند از‌طریق کاهش منابع و انرژی، آلودگی محیطی، انتشار گازهای گلخانه‌ای و البته تخریب اکوسیستم خطرناک باشد. در دهه‌های اخیر، نوسازی چندین کمربند اقتصادی رودخانه در مناطق توسعه‌یافته مانند اروپا و آمریکای شمالی انجام شده اما کمربند اقتصادی رودخانه‌ها در آسیا با قلمروهای فرهنگی آسیای شرقی، آسیای جنوب‌شرقی و هند، همه در مرحله توسعه هستند. در مرحله توسعه‌یافته، در دوره‌های مدرن و فراصنعتی که اکنون در اروپای غربی، آمریکای شمالی و اقیانوسیه، دیده می‌شود، کمربندها اقتصادی رودخانه به‌طور قابل‌توجهی از انقلاب اطلاعات، تبادل دانش، بهبود نتایج اجتماعی و رشد صنایع فناورانه سود می‌برند. آنچه در آسیا می‌تواند به توسعه بیشر اقتصاد رودخانه‌ها منجر شود توجه به مفهوم یکپارچگی منطقه‌ای به‌عنوان جریان کارآمد دارایی‌های طبیعی، عوامل تولید، فناوری و استعدادهاست که با سرمایه‌گذاری، پشتیبانی مالی، زنجیره‌های ارزش منطقه‌ای، زیرساخت‌ها و حرکت آزاد، منجر به شکل‌گرفتن منطقه پویای اقتصادی می‌شود. حوضه‌های رودخانه اغلب به‌عنوان حامل‌های طبیعی برای سیستم‌های اقتصادی بین‌منطقه‌ای عمل و تخصیص بهینه منابع، سرمایه انسانی و ثروت را تسهیل می‌کنند. با همکاری دو یا چند منطقه/کشور در حوضه بزرگی برای تسلط بر حاکمیت اقتصادی، به‌کارگیری سیاست‌های اقتصادی مشترک و همچنین تشکیل گروه‌های اقتصادی، یکپارچگی منطقه‌ای مبتنی‌بر حوضه آبریز فرصت‌های فوق‌العاده برای افزایش بهره‌وری منابع در کمربند اقتصادی رودخانه فراهم می‌شود. با‌توجه‌به‌اینکه اقتصاد صنایع سنتی: کشاورزی، معدن و ساخت‌و‌ساز تمایل به تثبیت دارند، پیشرفت در فناوری اطلاعات و اقتصاد زیستی در کمربند اقتصادی رودخانه، باعث بهبود تولیدات کشاورزی شده و نوآوری تکنولوژیکی ساختار صنعتی را تقویت می‌کند و صنایع نوظهور مانند هوش مصنوعی، زیست پزشکی و ... را ارتقا می‌دهد. مقررات سختگیرانه در اقتصادهای توسعه یافته، موقعیتی را ایجاد می‌کند تا صنایعی را که آلودگی شدید دارند به کشورهای در‌حال‌توسعه با استانداردهای محیطی ضعیف، منابع کم‌هزینه و نیروی کار ارزان، انتقال دهند؛ که این‌اقدام منجر به جریان‌های منابع مجازی (آب، زمین، انرژی و مواد) می‌شود که در کالاهای تجاری تعبیه شده است. این‌اقدام شکل جدیدی از نابرابری را بین کمربندهای اقتصادی رودخانه در سراسر جهان ایجاد می‌کند که حل آن نیازمند تلاش طولانی‌مدت همه ذی‌نفعان است. این رودخانه‌ها با سیستم‌های اقتصادی-اکولوژیکی قدرتمندی همراه بوده که توسط تعاملات بین فرآیندهای بیوفیزیکی و اجتماعی کنترل شده و با توسعه اجتماعی-اقتصادی-انسانی تحت برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای مختلف و سناریوهای تغییر آب‌و‌هوا پیش می‌روند. همکاری در «کمربند اقتصادی رودخانه‌ها در آسیا» به‌دلیل تفاوت‌های اداری و اجتماعی-فرهنگی در هر حوضه، چشم‌اندازهای متفاوت، رقابت در مصرف آب و دشواری در اجرای قانون، چالش‌برانگیز به‌نظر می‌رسد و توسعه اجتماعی-اقتصادی به‌شدت به استراتژی‌های مدیریت آب مناسب برای رودخانه‌های بین‌المللی بستگی دارد. امروزه، همکاری بین کمربند اقتصادی رودخانه‌ها در ابعاد اقتصادی و اکولوژیکی برای بهینه‌سازی تخصیص منابع ضروری‌ست چراکه از‌یک‌سو گردش اقتصادی را تسهیل می‌کند و از‌سویی توسعه منطقه‌ای هماهنگ را ارتقا می‌دهد؛ مثلاً تجارت بین‌الملل یک پیوند حیاتی ایجاد می‌کند که کمربند اقتصادی رودخانه را با سطوح مختلف توسعه مرتبط می‌سازد و به‌موجب‌آن کالاها اغلب در خارج از مناطق تولید، معامله و مصرف می‌شوند.