برنج ایرانی بهدنبال دردستگرفتن بازار داخلی
پـای دانهبلنـدها کوتـاه میشـود؟
برنج وارداتی که در گذشته بهدلیل قیمت پائین دررقابتبا محصول داخلی، مورد استقبال اقشار متوسط و کمدرآمد قرار داشت، اکنون بهدلیل تحولات اخیر نرخ ارز، گرانتر از قیمت برنج پرمحصول داخلی عرضه میشود. بهگزارش ایرنا، تغییرات نرخ ارز؛ بهویژه در ماههای آذر تا بهمنماه پارسال سبب شد تا قیمت برنج وارداتی در بازار روند صعودی خود را آغاز کند؛ زیرا برنج وارداتی پارسال از فهرست دریافتکنندگان ارز مبادلهای نیز حذف شد و با نرخ بازار آزاد، ثبت سفارش میشد. طبق آمارها؛ میزان سرانه مصرف برنج برای هر ایرانی بین 40 تا 42 کیلوگرم محاسبه میشود که بهنظر میرسد مصرف سالیانه آن در کشور، نزدیک 3.2میلیونتن باشد؛ ازاینرو، سالیانه 1.7 تا دومیلیونتن برنج مورد نیاز کشور، از محل تولیدات داخلی و 1.2 تا 1.5میلیونتن از محل واردات تأمین میشود که نشان میدهد برای تأمین کسری بازار برنج، چارهای جز واردات نداریم. درحالیکه سال گذشته علاوهبر ممنوعیت واردات در فصل برداشت برنج داخلی در فصل زمستان هم برای مدتی ثبت سفارش این محصول ممنوع شد، پارسال بیشاز 1.2میلیونتن برنج خارجی به کشور وارد شد تا نیاز داخلی تأمین شود. علاوهبراین، شرکت بازرگانی دولتی ایران نیز برای تنظیم بازار این محصول و همچنین حفظ ذخایر استراتژیک؛ سالانه بخشیاز برنج مورد نیاز کشور را تأمین و وارد میکند.
برنج؛ از مهمترین غلات و اقلام غذایی جهان است که نیمیاز جمعیت جهان، به آن بهعنوان یک غذای اصلی وابسته هستند؛ در ایران نیز برنج محصولی استراتژیک بهشمار میرود که پساز نان، قوت اصلی مردم است و انتظار میرود این محصول با قیمتهای مناسب عرضه و در سبد خانوار ایرانی قرار گیرد. در ماههای پایانی سال 96، قیمت هرکیلوگرم برنج وارداتی بین 65 تا 75هزارریال در خردهفروشیها عرضه میشد؛ درحالیکه برخیواردکنندگان اعلام کرده بودند که برنجهای مربوط به اواخر سال 2017 تا 2019 میلادی و همچنین 2018 تا 2020 میلادی که حداقل دارای دوسال تاریخ مصرف هستند، با ارز آزاد محاسبه شده و بهطورِ حدودی، کیلویی 70هزارریال است؛ اما برنجهای قبل این تاریخ نباید بهاینقیمتها بهفروش برسند. هرکیلوگرم برنج داخلی درجهیک بین 100هزار تا 170هزارریال نرخگذاری میشود؛ بههمیندلیل، قشر متوسط و ضعیف جامعه توان خرید آنرا ندارند و ترجیح میدهند که نیاز خود بهاینمحصول را در بازه قیمتی هرکیلو تا 70هزارریال تأمین کنند. تا پیشاز قطع ارز مبادلهای از واردات برنج و تحولات نرخ ارز، برنج وارداتی در بازار کیلویی 50 تا 55هزارریال بهفروش میرفت اما اکنون که نرخ ارز تعدیل شده، برنج وارداتی با قیمت برنج پرمحصول ایرانی همسان شده است و حتی گاهی نیز با قیمتهای بالاتری عرضه میشود.
مسیح کشاورز؛ دبیر انجمن واردکنندگان برنج کشور، درباره وضعیت برنج وارداتی و بازار این محصول گفت: «گرانشدن قیمت برنج وارداتی بهمعنی گرانفروشی نیست؛ بلکه طولانیشدن دوره ممنوعیت واردات برنج، حذف ارز مبادلهای و ثبت سفارش برنج با قیمت ارز آزاد بانکی و عرضه و تقاضا در افزایش قیمت برنج وارداتی اثر میگذارد که در نتیجه آن، طی ماههای اخیر، قیمت برنج وارداتی روند صعودی بهخود گرفته است». وی اظهار داشت: «طولانیشدن مدتزمان ممنوعیت واردات از ابتدای مرداد تا بهمنماه؛ خود منجر به افزایش قیمت این محصول بهدلیل محدودیت زمان واردات میشود». این فعال صنعت برنج درباره اثرات نرخ ارز بر بازار این محصول نیز توضیح داد: «باتوجهبه شرایط جدید و تعیین نرخ 42هزارریالی برای هردلار، بهتر است که دولت برای کنترل بازار، تعرفه واردات این محصول را کاهش دهد تا مصرفکنندگان متضرر نشوند؛ زیرا ادامه روند کنونی میتواند منجر به کاهش واردات رسمی برنج شود». کشاورز درادامه به اثرگذاری قیمت جهانی برنج بر بازار داخلی اشاره کرد و گفت: «در هندوستان و سایر کشورها؛ در فصل برداشت، قیمت برنج ارزان است اما با گذشت زمان گران میشود. در ابتدای آذرماه پارسال، قیمت برنج 900دلار بود که بهتدریج به 1100دلار رسید؛ یعنی درطولِزمان ممنوعیت واردات برنج در ایران نرخ این محصول 200دلار افزایش یافت». وی با یادآوری اینکه در ماههای گذشته، برنج با نرخ هردلار 49هزارریال ثبت سفارش شده است، گفت: «باایننرخ، قیمت هرکیلوگرم برنج وارداتی به 70 تا 75هزارریال برای واردکننده تمام میشود که با احتساب سود 12درصدی در خردهفروشیها به قیمت 80 تا 85هزار ریال به دست مصرفکننده میرسد». بهگفته کشاورز؛ بخشیاز برنج وارداتی کشور در پنجماهه سال 96، با نرخ ارز مبادلهای وارد کشور شد که همچنان در سیستم بنکداری و خردهفروشی باقی مانده است؛ برنجی که پساز حذف ارز مبادلهای و با نرخ ارز آزاد بانکی (حداکثر 4900تومانی) ثبت سفارش شده، هنوز وارد کشور نشده است. دبیر انجمن واردکنندگان برنج کشور تأکید کرد: «اکنون، برنجهای وارداتی قبلی که با ارز ارزان وارد شدهاند، با قیمتهای جدید عرضه میشوند که بهضرر واردکننده و مصرفکننده است». وی یادآورشد: «بخشیاز نیاز برنج داخلی کشور، از محل واردات تأمین میشود؛ بنابراین، با وجود نوسانات نرخ ارز ما چارهای جز واردات این محصول نداریم؛ زیرا برنج تولید داخل کفاف مصرف این محصول را نمیدهد». کشاورز بابیانِاینکه سال گذشته یکمیلیون و 293هزارتن برنج از مبادی رسمی وارد کشور شد، افزود: «در پنجماهه نخست سال گذشته، حدود 900هزارتن واردات برنج ثبت شده است». دبیر انجمن واردکنندگان برنج اظهار داشت: «در فروردینماه امسال بیشاز هشتهزارتن برنج خارجی به کشور وارد شده است که با نزدیکشدن به فصل ممنوعیت واردات، این میزان افزایش مییابد». کشاورز، برنج را یک محصول استراتژیک و مهم در سبد خانوار برشمرد و گفت: «تقاضای مصرف برنج با عرضه آن رابطه مستقیم دارد اما براینباوریم که این محصول مهم باید مورد حمایت دولت قرار گیرد تا با قیمتهای مناسب به دست مصرفکنندگان برسد». این مقام مسئول اضافه کرد: «سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرفکنندگان بر نرخ عرضه برنج در بازار نظارت دارد؛ اما بهتر است که مردم بدانند که برنج وارداتی دارای تاریخ تولید و انقضاء است».
جمیل علیزاده شایق؛ دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج کشور نیز دراینباره اظهار داشت: «در سال حمایت از کالای ایرانی، سیاست دولت در تکنرخیکردن ارز را باید بهفالِنیک بگیریم؛ زیرا افزایش نرخ دلار منجر به فاصلهگرفتن مردم از مصرف برنج خارجی میشود». وی بابیانِاینکه برنج خارجی بیشاز نیاز داخلی تأمین و وارد میشود، اضافه کرد: «این، فرصت خوبی برای حمایت از برنج داخلیست و بهنظر میرسد که وزارت جهاد کشاورزی باید میزان تولید واقعی و نیاز وارداتی را بررسی، کارشناسی و اعلام کند».