مواظب باشیم همدیگر را له نکنیم
ناصر بزرگمهر
حمایت از دولت‌ها به‌معنای تعریف از آنها نیست؛ حتی جناح‌های سیاسی همراه با دولت‌ها، معمولاً خود و دیگران را به نقد دولت مورد حمایت دعوت می‌کنند و در بدترین شرایط سیاسی، حکام فاشیستی و سلطنتی هم ژست روشنفکری، آزادی‌خواهی و لیبرالیستی در جهان امروز می‌گیرند و خود را به‌ناچار در قضاوت افکار عمومی قرار می‌دهند، هرچند‌که باور واقعی آنها نیست. اما من معتقدم حمایت از دولت‌ها در هر جامعه‌ای که با رأی مردم به سر کار می‌آید وظیفه همه مردم و رسانه‌ها و تریبون‌هاست و این حمایت به‌هیچ‌عنوان مانع نقد و نقادی خطاهای کوچک و بزرگ مدیران آن دولت‌ها نخواهد بود. از‌طرفِ دیگر، رسانه‌های مکتوب، مجازی، صدا و سیما و تریبون‌هایی مثل کلاس درس یا نماز جمعه، همه و همه ابزار جدی این نقد هستند. در‌این‌میان، روزنامه‌نگاری و رسانه ابعاد کاری خودش را دارد؛ کارنامه‌ای‌ست که هرروز تکرار می‌شود، هرروز مورد قضاوت همگانی قرار می‌گیرد، تنها شغل در جهان که صبح به صبح معلوم است که دیروز چه کرده‌ای! تعطیلی هم ندارد، شنبه و جمعه ندارد، عید و عزا ندارد، همان‌طور که دیگران را قضاوت می‌کند، خود مورد قضاوت هرروزه قرار می‌گیرد، رمان پیوسته‌ای‌ست که پایانی بر آن وجود ندارد، شغلی سخت و پیچیده، بندبازی در ارتفاع بالا، بدون تور زیر پا. حالا ببینیم این بندبازان بی‌محافظ در ارتباط با دولتیان چه باید کنند؟ با حاکمان چگونه سرگرم باشند تا بندگان هم آنها را بخوانند، چگونه می‌توان با دستان بی‌سلاح و قلمی نازک از صاحبان قدرت نوشت و دل نازکشان را نرنجاند. در دیدار نوروزی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با مدیران رسانه‌های کشور، سید عباس صالحی ضمن تأکید بر اهمیت جایگاه رسانه‌ها در فضای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور و تأثیرگذاری آن تصریح کرد: «رسانه‌ها در ساخت‌وساز و اصلاح افکار عمومی، کمک به نقد دولت‌ها یا نقد آنها مؤثر هستند و امروز باید بیش‌از گذشته شاهد این تأثیرگذاری باشیم. رسانه بخش مهمی از جامعه مدنی‌ست و جامعه مدنی بدون رسانه‌ها بی‌محتوا و بی‌معنا می‌شود؛ بنابراین، سهم رسانه‌ها در رویدادهای مختلف، قابل‌ِتوجه، بنیادین و اساسی‌ست». وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: «گفت‌وگوی میان اصحاب رسانه و اصحاب دولت و نظام سیاسی و اجتماعی باید بیش‌از گذشته افزایش یابد تا به اصلاح و حل مشکلات اجتماعی و تبادلِ نظرات بیشتر دست یابیم. گفت‌وگوهای رو‌درروی دولت و مدیران رسانه‌ها به آشنا شدن دو طرف نسبت‌به دغدغه‌های افکار عمومی و نگاه آنها به دولت و زاویه دید دولتمردان کمک می‌کند و منجر به کاهش فاصله و گسست رابطه ملت و دولت می‌شود؛ بر‌این‌اساس، رسانه‌ها حلقه اصلی ارتباط افکار عمومی و دولتمردان و نظام سیاسی هستند». وی درعینِ‌حال تصریح کرد: «رسانه‌ها علاوه‌بر نقد عملکرد دولتمردان باید در مدیریت بحران به آنها کمک کنند تا گرفتار اختلال روانی و اجتماعی نشویم». صالحی بااشاره‌به اعتراضات اجتماعی در سال گذشته ادامه داد: «بسترهای اجتماعی این‌گونه اعتراضات، احساس نارضایتی و احساس ناامیدی‌ست. دولتمردان معتقد نیستند که نارضایتی و ناامیدی وجود ندارد. همچنین اعتراض و انتقاد را حق اجتماعی می‌دانند اما آنچه مهم است اینکه نباید این نوع احساس مبالغه‌آمیز باشد و با واقعیت فاصله بسیاری داشته باشد و رسانه‌ها در رفع فاصله بین واقعیت و احساس وجود نارضایتی و ناامیدی می‌توانند نقش ویژه‌ای داشته باشند». عضو کابینه دوازدهم افزود: «رسانه‌ها در مدیریت شایعات در فضای بحران‌های اجتماعی، طبیعی و... نقش مهمی را ایفا می‌کنند. رسانه‌ها همچنین در امید به زندگی در محیط بحران‌زده و تصویری که از محیط بحران‌زده به خارج از آن منعکس می‌شود نقش مهمی دارند». وزیر ارشاد قول داد که زمینه نقدپذیری دولتمردان را هم با گفت‌وگو و در طرح در هیئتِ دولت فراهم کند. امیدواریم که چنین اتفاق میمونی در‌زمینه نقد بدونِ اماواگر فراهم شود و باور کنیم که نقد و نقادی به رشد جامعه و نقدشونده کمک می‌کند. در چندروزی که گذشت و تب‌وتاب ارز و سکه همه جامعه را در بر گرفته بود، بعضی‌از دوستان به‌طور مثال تیتر بعضی‌از روزنامه‌ها را که در مورد سکوت بانک مرکزی و مسئولین نوشتند را نپسندیدند. متأسفانه این دوستان، یک‌بعدی به موضوع نگاه می‌کنند و فقط به جایگاه مدیران و دولت فکر می‌کنند و وظایف روزنامه‌ها در‌قبال مخاطبان و مردم را فراموش می‌کنند و ده‌ها یادداشت و خبر را که در حمایت نوشته می‌شود فراموش می‌کنند. یک روزنامه در تیتر آن خلاصه نمی‌شود؛ روزنامه قصه پیوسته‌ای‌ست که به یک رمان طولانی و بدون پایان شبیه است. تأکید می‌کنم، روزنامه‌نگاری کاری سخت و پیچیده است؛ اما قضاوت کاری سخت‌تر است، مواظب باشیم که کسانی را که با ما در یک قایق هستند، با قضاوت‌های خود له نکنیم.