والدین کدام کشورها در «مشقِ شب» کودکان شریک نمی‌شوند؟
شرکای رفع تکلیف
مصطفی رفعت/
«تکلیف خانگی» یا همان «مشقِ شب» در گفتارهای سابق؛ به‌نوعی ساینده روح و روان کودکان طی دوران تحصیل است و هرچه درباره ویژگی‌های مثبت و سازنده‌اش گفته شود، بازهم بچه‌ها تمایل آتشینی نسبت‌به انجام آن ازخود نشان نمی‌دهند. البته این برنامه، به‌اندازه کافی توان و صبر والدین را هم به‌چالش می‌کشد. روند برنامه‌ریزی‌های مدرن و به‌روزشده آموزش نیز باعث شده تا سختی کار برای والدین چندبرابر شود؛ زیرا این تغییرات بی‌شک از آنچه آنها در دوره‌های تحصیل خود آموخته‌اند و در بهترین حالت اگر به‌خاطر هم داشته باشند، متفاوت خواهد بود. مسئله مهم اینکه؛ همکاری پدر و مادر دراین‌امر نقشی مؤثر بر بهبود کیفیت آموزش مدرسه خواهد داشت؛ البته به‌شرطی‌که مخل آموزش‌ها نبوده و درجهت آنچه سیستم مدارس پیش‌بینی کرده، حرکت کنند. بااین‌همه، هر پدر و مادری به‌اندازه‌ای‌‌که می‌تواند، نقش خود را در پروسه به‌انجام‌رساندن تکالیف مدرسه در خانه ایفا می‌کند و گاه به‌علل مختلف، این حضور در مسیر آموزش کودک، کم‌رنگ می‌شود. یافته‌های آماری نشان می‌دهد که «کمبود وقت»؛ رایج‌ترین علت در عدم همراهی والدین با فرزندان، در امر انجام تکالیف است.
مقاله منتشره ازسویِ نشریه The Economist به‌تاریخ 18 آپریل 2018 برپایه گزارش‌های مجموعه خیریه Varkey Foundation که درزمینه آموزش و پرورش در سطحی جهانی به فعالیت می‌پردازد؛ حاکی‌ازاین‌است‌که والدین ساکن در کشورهایی که به‌لحاظِ سرمایه‌ای، جزو اقتصادهای نوظهور شمرده می‌شوند، نسبت‌به همتایان خود در کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند، زمان بیشتری را برای امور تحصیلی فرزندان خود؛ ازجمله همراهی در انجام بهتر تکالیف مدرسه صرف می‌کنند. تحلیلگران این مؤسسه با بررسی سطح آموزشی مدارس 29 کشور از مناطق مختلف جهان در سطوح متنوع کیفی، دریافته‌اند که والدین در کشورهای ضعیف، زمان بیشتری را با فرزندان خود در امر آموزش سپری می‌کنند تا به موفقیت برسند.
کارشناسان متوجه شده‌اند که در هند؛ والدین به‌طورِ‌متوسط 12ساعت‌درهفته در انجام تکالیف، یاری‌رسانِ فرزند خود هستند که به‌عبارتی، پنج‌ساعت بیش‌از متوسط جهانی‌ست. جالب‌آنکه هیچ‌یک از والدین هندی مورد پرسش قرارگرفته دراین‌آمار، نگفته‌اند که «هیچ‌وقت» به فرزندشان کمک نمی‌کنند؛ درحالی‌که والدین فنلاندی و ژاپنی به طورِ‌میانگین، سه‌ساعت در امر آموزش با فرزندان‌شان در خانه همراهی می‌کنند و البته؛ تنها پنج‌درصد والدین اهل فنلاند گفته‌اند که دستِ‌کم هفت‌ساعت‌درهفته برای همراهی فرزند خود در انجام تکالیفش زمان می‌گذارند و 31درصد والدین ژاپنی اعتراف کرده‌اند که اصلاً برای این‌منظور، زمانی اختصاص نمی‌دهند.
مدارک یافت‌شده نشان می‌دهد که والدین برخی‌کشورها نگرانی بیشتری دراین‌مورد ازخود نشان می‌دهند و حتی بعضی‌ازآنها ازاین‌بابت ناراحت بوده‌اند که به‌اندازه کافی با فرزند خود همراه نمی‌شوند و احساس گناه می‌کردند. برایِ‌مثال، عمده این‌گونه والدین در هند و ویتنام دیده می‌شوند که معتقدند این «زمان مشترک»، حق کودک است و نباید حق او را پایمال کرد! در اوگاندا، پرو، مالزی و برزیل؛ بیش‌از 40درصد والدین ازاین‌مسئله ناراحت بودند که وقت کافی برای همراهی کودک‌شان در امر تحصیل ندارند. درمقابل، والدین اهل کشورهایی همچون فرانسه؛ نگرشی آزاداندیشانه‌تر داشتند؛ تاجایی‌که تنها 11درصدشان تا هفت‌ساعت با فرزندان خود برای انجام تکالیف درهفته همراهی می‌کردند و 22درصد اساساً فکر می‌کردند که این‌میزان بسیارزیاد هم هست و باید کمترازاینها زمان گذاشت!
بررسی‌ها نشان داده که علل مختلفی دراین‌زمینه دخیل است و رایج‌ترین دلیل که عمده والدین بر آن اتفاقِ‌نظر داشتند، یک چیز بود: زمان! بیش‌از نیمی‌از شرکت‌کنندگان دراین‌آمارگیری عنوان کرده بودند که سرشان بسیارشلوغ است و مشغله کاری اجازه نمی‌دهد به درس و مشق بچه‌ها برسند. عده قابلِ‌توجهی هم بر ناتوانایی خود تأکید داشتند؛ به‌طوری‌که حدود نیمی‌از والدین چینی اعتراف کردند که چون احتمال می‌دهند میزان دانش آنها در دروس مدرسه کافی نباشد و با سیستم آموزشی روز و تغییرات درسی، آشنایی نداشته باشند، دخالت خود را به حداقل رسانده‌اند. درواقع، نگرانی آنها، نگرانی 29درصد والدین در سطح بین‌المللی نیز هست. البته این موضوع گاهی‌هم به عدم خواست کودک برمی‌گردد؛ به‌گونه‌ای‌که 44درصد کودکان فنلاندی دوست ندارند که والدین‌شان به آنها کمک کنند که این‌نوع کودکان، در فنلاند بیش‌از هر کشور دیگری دیده شده‌اند.
والدینی که کمترین میزان کمک در انجام تکالیف مدرسه را به بچه‌های خود داشته‌اند، به ترتیب مربوط به فنلاند و ژاپن به‌میزان سه‌ساعت‌درهفته؛ استونی، فرانسه، انگلستان، کانادا و استرالیا به‌میزان چهارساعت‌درهفته و لهستان و آمریکا به‌میزان شش‌ساعت‌درهفته است.