گفت‌وگو با حامد شفیع‌خواه به‌بهانه اجرای کنسرت-نمایش «شطّ رنج»
سهیلا انصاری/
نمایش «شطّ رنج» اثر تازه علی قمصری، از ۲۹ فروردین‌ماه به‌رویِ صحنه رفته است. درایناثر که با هم‌آوایی بهادر صحت، هاله سیفی‌زاده، حسین پیرحیاتی و مارال قمی اجرا می‌شود؛ سارا رسول‌زاده و حامد شفیع‌خواه نقش‌آفرینی کرده‌اند. «شطّ رنج»، با رویکردی تمثیلی تلاش دارد تا زوال ارتباط انسانی را به‌شکلی فلسفی به‌تصویر بکشد. این اثرِ نمایشی که به‌قلم احسان افشاری نگاشته شده است؛ ادبیات، نمایش و موسیقی را در‌هم می‌آمیزد. کارگردانی آن‌را علی ساسانی‌نژاد و حامد شفیع‌خواه بر‌عهده دارند و موسیقی این مجموعه را علی قمصری (تار)، کامران منتظری (تمبک)، عسل ملک‌زاده (کوبه‌ای)، امیرفرهنگ اسکندری (عود)، اشکان مرادی (کمانچه)، پریسا پیرزاده (آلتو)، فرشاد شیخی (هورن) و نرگس تقی‌پور (هورن) خواهند نواخت. از سایر عوامل می‌توان به علی ساسانی‌نژاد (طراح صحنه و نور)، لیلا جعفری (مجری طرح و مدیر تولید)، مینا عبدی (مدیر اجرا)، نکیسا ربیعی (دستیار کارگردان و برنامه‌ریز)، سارا حدادی (مشاور رسانه)، ایلیا شمس (تبلیغات مجازی- تئاتربازها)، علی ساسانی‌نژاد (طراح پوستر و بروشور)، محمدرضا مهربانی و رضا افشاری (ساخت تیزر) اشاره کرد. کنسرت-نمایش «شطّ رنج» تا ۲۹ اردیبهشت‌ماه ساعت ۱۸:۳۰ در تالار حافظ میزبان علاقه‌مندان است و بلیت‌فروشی آن در سامانه www.irannamayesh.com انجام می‌گیرد.
حامد شفیع‌خواه متولد سال 63 تهران؛ کارشناس و کارشناس ارشد بازیگری و کارگردانی و دکترای فلسفه هنر است. وی به شروع فعالیت هنری خود اشاره می‌كند و می‌گوید: «فعالیت خود را از پنج‌سالگی یعنی در سال 68 آغاز كردم و از سال 82 و با ورود به دانشگاه، به‌صورت حرفه‌ای در‌این‌عرصه فعالیت می‌كنم». شفیع‌خواه، بازی در نمایش‌های «تراژدی جنگ»، «خرمشهر11»، «من نمی‌تونم» به‌کارگردانی اصغر خلیلی، «تراژدی مونیک» اثر حسن شمس، «کسی در گوشم زمزمه می‌کند» اثر فرشاد منظوفی‌نیا، «کابوس‌های شکسته خاک» اثر احسان ملکی و... را در كارنامه هنری خود دارد. وی همچنین در عرصه کارگردانی نمایش‌های «ما یک معلم می‌خواهیم»، «دموکراسی با طعم همبرگر»، «صبح بود» و... فعالیت در جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر آلمان، هند، چین، ترکیه و... را در رزومه هنری خود جای داده و به‌عنوان كارگردان؛ خوش درخشیده است. شفیع‌خواه که جوان‌ترین مدرس بازیگری در دانشگاه است و از سال ٩٠ به‌عنوان مدرس بازیگری مشغول تدریس شده؛ درباره چگونگی برقراری ارتباط با متن و پیرامون ساختار متن نمایشنامه گفت: «نمایشنامه شطّ رنج، نگاهی تمثیلی به زندگی معاصر دارد و به‌نظر من بسیار‌خوب توانسته است دو داستان موازی زن و شوهری که ظاهراً در زندگی به بن‌بست رسیده‌اند و داستان عشق مهره سرباز سیاه به اسب سفید را پیش ببرد». او ادامه داد: «در‌این‌میان، نویسنده از تمثیل‌ها و استعاراتی استفاده می‌کند که در مسیر دراماتورژی اثر تلاش کردیم تا در‌عینِ وفادار‌ماندن به متن، خطِ ربطِ درستی میان این دو داستان هم برقرار کنیم». وی در‌پاسخ‌به‌این‌سوال‌كه تلفیق موسیقی و تئاتر تا‌چه‌اندازه در جذب مخاطب تأثیر داشته و آیا موسیقی بر نحوه بازی او هم تأثیر داشت؟ گفت: «از‌آنجا‌كه یکی‌از درس‌هایی که تخصصی در دانشگاه تدریس می‌کنم، حرکت است؛ در‌ابتدا، مواجهه با ترکیب موسیقی و حرکت و در‌کنارِ آنها یک درام کاملاً اجتماعی، برایم بسیار هیجان‌انگیز بود». وی درادامه گفت: «فکر می‌کنم که در انتهای اثر، مخاطب با سؤال‌هایی در ذهن مواجه شود و درعینِحال؛ هم از موسیقی بی‌نظیر علی قمصری و هم جذابیت‌های نمایشی لذت ببرد و سالن نمایش را ترك كند». شفیع‌خواه با‌بیانِ‌اینكه ترکیب موسیقی و تئاتر همواره در جهان محبوب بوده؛ گفت که خیلی‌خوب است که در کشور ما هم چند‌سالی‌ست که این امر، باب شده است. وی افزود: «نوع موسیقی طبیعتاً در بخش مبتنی‌بر حرکت و بدن بازیگر تأثیر زیادی دارد و شاید سخت‌ترین کار بازیگر درایناثر، توانایی‌های او باشد؛ چون بازیگر به‌جز‌اینکه باید توانایی‌های بدنی و حرکتی داشته باشد، باید به‌شدت با ریتم آشنا باشد و درعینِحال بتواند بخش دیالوگ را هم با بازی، خوب پیش ببرد». بازیگر «شطّ رنج» افزود: «چالش بزرگ دو بازیگر این نمایش، ارائه چند‌بعدی بازی‌ست. بازی در چنین نمایش‌هایی، کار راحتی نیست؛ چرا‌که کمتر بازیگری را می‌توان یافت که هر‌دو وجهه دیالوگ و حرکت را به‌خوبی پیش ببرد و نکته جذاب برای پذیرش بازی در‌این‌نمایش برای من، همین بوده است و البته امیدوارم که در‌کنارِ بازیگر بسیار‌خوب سارا رسول‌زاده در‌نهایت، بازی‌های قابلِ‌قبولی ارائه داده باشیم». وی در‌پاسخ‌به‌این‌سوال‌كه نحوه انتخاب بازیگران به‌چه‌صورت بود و مهم‌ترین علت انتخاب این افراد چه بود؟ گفت: «با‌توجه‌به مباحثی که گفته شد؛ در مسیر انتخاب بازیگر، به توانایی‌های آنها بسیار توجه شد». بازیگر «شطّ رنج» در‌پاسخ‌به‌این‌سوال‌كه به‌عنوان یك بازیگر برای به‌اجرا‌بردن این اثر، با چه مشكلاتی روبه‌رو بودید؟ گفت: «برای به‌رویِ‌صحنه‌بردن این نمایش، زمان زیادی نداشتیم؛ کمتر از یک‌ماه و شاید بزرگ‌ترین چالش ما در‌این‌مسیر، زمان بود». وی افزود: «استفاده از دیجیتال‌آرت و بدن بازیگر هم از نکات این نمایش است که به‌لحاظِ فنی متأسفانه با چالش‌های زیادی روبه‌رو بودیم و این، ریشه در کمبود امکانات سالن‌ها و اساساً تئاتر کشور ماست». شفیع‌خواه درادامه گفت: «من در تجربیات خارج‌از‌کشور، چنین کمبودهایی را هرگز ندیدم. در تمام کشورها؛ از چین تا آمریکا و اروپا، دولت‌ها همواره از تئاتر حمایت می‌کنند و حتی کمپانی‌ها که اصطلاحاً تئاتر خصوصی را پیش می‌برند، از‌این‌حمایت‌ها برخوردارند؛ اما در کشور ما متأسفانه هیچ امکانی در اختیار هنرمندان نیست و حتی برای سالن‌های دولتی نیز مجبور به پرداخت اجاره سالن هستیم». وی افزود: «با چنین شرایطی و قطع حمایت دولت، شرایط تئاتر نسبت‌به دهه قبل بسیار‌بدتر شده و کارگردان‌ها برای جذب تماشاگرِ بیشتر، مجبور به استفاده از شگردهایی هستند که در ذات تئاتر جدی متأسفانه جایی نباید داشته باشد. گرایش بیش‌از‌حد به کمدی و ستاره‌های آن‌چنانی؛ از عواقب همین مدیریت اشتباه بوده است. این‌نوع از تئاتر خصوصی، چالش‌های متعدد دیگری هم دارد که در مجال ما نمی‌گنجد». بازیگر «شطّ رنج» در‌پایان گفت: «ضمن تشکر از شما دعوت می‌کنم که دوستان و هنردوستان، به تماشای نمایش ما بنشینند و امیدوارم که لذت ببرند».