بهمناسبت روز جهانی «دنیای بیخشونت»
پرندهی از نفسافتادهی صلح
سعید جمالی
جهان عاری از خشونت؛ جهانی که با مشاهدهی اخبار هرروزه از چهارگوشهی این کرهی خاکی، بهنظر رویایی دستنیافتنیست. خشونت، حتی معنای لغوی خود را از دست داده و آنقدر ابعاد گستردهای پیدا کرده که مرور اتفاقاتی که در گوشه و کنار جغرافیای خاکی و آبی به نابودی نسلها و انسانها و حتی طبیعت و حیوانات میانجامد، شکلی از توحشی ترسناک بهخود گرفتهاست؛ بهطوری که Gulfnews در گزارشی در 20 ژوئن سال 2016 اعلام کرد: «تاثیر اقتصادی خشونت بر جامعهی آمریکا بیشاز 13.6تریلیون دلار است که درواقع 13.3درصد از تولید ناخالص جهان یا کل فعالیتهای اقتصادی در سال 2015-2016 میشود!» این تنها نمونهای از آمارهاییست که هر روز و از سوی مراکز تحقیقاتی و منابع خبری دربارهی روند تاسفبار خشونت در چهارگوشهی جهان و هزینههایی که بابت آنها میپردازیم، منتشر میشود؛ جهانی که قرار بوده محلی امن برای ورود نسلهای آینده باشد و در مسیر پیشرفت و تعالی قدم بردارد. در همین منبع آمدهاست: «ایجاد بسترهای مناسب برای ثبات صلح و امنیت در 81 کشور در سالهای اخیر، بسیار امیدبخش است؛ اما وقتی میبینیم 79 کشور در جهان در مسیر نابودی ناشیاز خشونتهای مختلف مانند جنگ و تروریسم قرار دارند، چندان جای خوشحالی عمیقی برجای نمیماند!» بر اساس آنچه در سایت مرکز کنترل بیماریها و پیشگیری جهان موسوم به CDC آمدهاست، سالانه بیشاز 1.6میلیون نفر در سراسر جهان در اثر خشونتهای مختلف از دنیا میروند. در ادامهی مطلب این سایت آمدهاست: «خشونت، یکیاز علل اصلی و غالب در مرگ انسانهای 15 تا 44ساله در دنیاست که بیشاز 90درصد این موارد هم در جوامعی با درآمدهای کم یا متوسط روی میدهد». البته فقر و مسائل اقتصادی تنها عوامل بروز اشکال خشونت در کشورها نیستند و بروز این پدیده، زمینههای بسیاری دارد که بسته به نوع خشونت باید مورد بررسی قرار گیرند. برای مثال، در گزارش مرکز بهداشت جهانی موسوم به WHO که در 28 ژانویهی سال جاری منتشر شد، تنها در زمینهی خشونتهای روانی علیه کودکان آمدهاست که طی بازه زمانی سال 2015 تا 2016 بیشاز یکمیلیارد کودک در نقاط مختلف جهان، مورد انواع آزارهای جسمی و روحی قرار گرفتند که آمار بسیار وحشتناکیست یا در گزارش آخر بانک جهانی که 25 نوامبر سال 2015 به چاپ رسید، اشاره شد که 38درصد زنانی که به قتل میرسند، توسط همسر یا یکیاز نزدیکان و آشنایان کشته شدهاند! نمونههایی ازایندست آمار تکاندهنده در دههی اخیر به کرات منتشر میشود که از نظر روانی تاثیر عمیقی بر روحیهی شنوندگان خود میگذارد. وقتی در گزارش Global Peace Index سال 2016 میخوانیم که تنها 69 کشور در جهان در یکسال منتهی به این آمار تجربه حادثهی تروریستی نداشتهاند، بهنظر میآید در دنیایی کاملا ناامن بهسرمیبریم. به همین علت است که دوم اکتبر هر سال مصادف با زادرروز ماهاتما گاندی؛ رهبر سیاسی و معنوی هندیها که ملت هند را در راه آزادی از استعمار امپراتوری بریتانیا رهبری کرد، بهعنوان روز جهانی «دنیای بیخشونت» نامیده میشود. گاندی، در طول زندگیاش استفاده از هر نوع ترور و خشونت برای رسیدن به مقاصد را رد میکرد. فلسفهی «بیخشونتی» او که خودش نام ساتیاگراها (در سانسکریت بهمعنای تلاش و کوشش برای رسیدن به حقیقت) را بر آن نهادهبود، بر بسیاریاز جنبشهای مقاومت بیخشونت در سراسر جهان و تا امروز تأثیر گذاشتهاست. سرانجام در 15 ژوئن سال 2007، سازمان ملل متحد بهمناسبت سالروز تولد وی، دوم اکتبر را در تقویم رسمی جهان بهنام «روز عاری از خشونت» ثبت کرد. در تازهترین گزارش منتشره از سوی مرکز دادهپردازی Worldatlas که به معرفی کشورهایی با بیشترین میزان تیراندازی منجر به قتل پرداخته، عنوان شدهاست: «استفاده از اسلحهی گرم بهعنوان یکیاز علل بروز مرگومیر در جهان نقش قابل توجهی دارد؛ کمااینکه این حوادث تنها در اثر حملات مسلحانه بهوقوع نمیپیوندد و حتی باید مواردی چون خودکشی و تیراندازیهای اتفاقی منجربهفوت را در این آمار گنجاند». در گزارش این سایت آمده که هندوراس بیشترین میزان قتل با سلاح گرم را دارد که در هر 100هزار نفر 67.18 نفر به این شکل از دنیا میروند». این آمار درحالی مطرح میشود که دنیا هر روز با ماجراهای تروریستی و جنگهای خونینی دستبهگریبان است و تعداد زیادی از مردم در این حملات کشته میشوند. در گزارشی که نشریهی The Week در هشتم ژوئن 2016 منتشر کردهاست، امنترین کشور جهان در حال حاضر «ایسلند» است. این گزارش عنوان کردهاست که برای رسیدن به نتیجهی دقیق در این ردهبندی 24 فاکتور مورد توجه قرار گرفته که نرخ جرم و جنایت، قتل، تروریسم، جنگ و... ازآنجملهاند. بهعبارتی باتوجهبه شاخص صلح جهانی موسوم به GPI و آنگونه که در ادامهی همین گزارش آمدهاست، «سوریه» ناامنترین کشور جهان است و بعدازآن، سودان جنوبی، عراق، افغانستان، سومالی، یمن، آفریقای مرکزی، اوکراین، سودان و لیبی قرار دارند.