کاهش ۱۰درصدی هزینه‌های تفریح در خانواده‌های ایرانی
در بررسی‌های مربوط به میزان هزینه‌های عمومی خانوارها، بانک مرکزی همه‌ساله آمارهایی از چگونگی کاهش یا افزایش هزینه‌ها ارائه می‌کند. آمارهایی که هر یک از آنها بیانگر واقعیت‌های اقتصاد خانوار در ایران هستند و البته بیشتر تحلیل‌ها روی محور داده‌های اقتصادی است. اما در حوزه‌ی اجتماعی هزینه‌هایی که خانوارها صرف مسائل تفریح و فعالیت‌های سالانه‌ی فرهنگی و آموزشی خود می‌کنند نیز یکی از داده‌های قابل اهمیت است. به گزارش خبرآنلاین، جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران اما در سال ۱۳۹۴ که به تازگی منتشر شده است، نشان می‌دهد خانواده‌های ایرانی در سال ۱۳۹۴، با کاهش ۱۰.۲درصد هزینه‌ی ناخالص سالانه‌ی خود در امور تفریحی و فرهنگی مواجه شده‌اند. داده‌ی حائز اهمیتی که در نگاه اول این پیام را صادر می‌کند که سال ۹۴ ایرانی‌ها پول کمتری برای تفریح خرج کرده‌اند. از طرف دیگر بر اساس این بررسی در سال ۱۳۹۴، در مقایسه با سال ۱۳۹۳، ایرانی‌ها با افزایش ۷.۳درصدی هزینه‌های ناخالص سالانه‌ی خود مواجه بودند. بخشی از این کاهش هزینه‌های تفریحی اما مربوط به کاهش کلی رقم توروم در سال ۱۳۹۴ است و بخش اصلی دیگر ناظر بر کاهش سهم تفریح در سبد هزینه‌کرد خانوارهای شهری ایران است. -با این حال با نگاه کلی به آمار بانک مرکزی می‌توان گفت، طبق تعریف بانک مرکزی، «هزينه‌ی ناخالص»، بدون احتساب مبالغ پرداختي خانوار بابت ماليات و حق بازنشستگي (سهم خانوار) است. آمارهای ارائه‌شده بیانگر این است که بیشترین سهم را در بین مخارج هزینه‌ای خانوارها، گروه مخارج مسکن (مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها) داشته که بیش از یک‌سوم از هزینه‌های خانوارها را با سهم 35درصدی، به خود اختصاص داده است. پس از این گروه، خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با سهم تقریبا 24درصدی قرار دارد و در جایگاه بعدی، هزینه‌های حمل‌ونقل با سهم هزینه‌های 10درصدی قرار دارد. هزینه‌های کالاها و خدمات متفرقه، بهداشت‌ودرمان، پوشاک‌وکفش، لوازم، اثاث و خدمات مورد استفاده در خانه، ارتباطات، رستوران و هتل، تفریح و امور فرهنگی، تحصیل و دخانیات با سهم‌های کمتر از 10درصدی، اقلام کم‌هزینه‌تری در سبد مخارج خانوارهای شهری را به خود اختصاص داده‌اند. این بررسی نشان می‌دهد سهم اقلام ضروری در سبد مخارج خانوارها به حدود 9/ 68درصدرسیده و اندکی افزایش یافته است. سهم این اقلام در سال ماقبل، حدود 5/ 68درصد گزارش شده بود. البته این آمار بانک مرکزی، نقاط مثبت دیگری هم دارد و آن این است که بررسی‌ها از گزارش بودجه‌ی خانوار شهری کشور در سال 1394 نشان می‌دهد که برای اولین بار شکاف میان هزینه و درآمد خانوار پر شده است. اما پیش از این و علاوه بر بانک مرکزی ایران، مرکز آمار ایران نیز اقدام به بررسی چگونگی هزینه‌های خانوارهای ایرانی کرده بود، با این تفاوت که این مرکز با مقایسه‌ی چگونگی هزینه‌های خانوارهای ایرانی با پنج‌کشور اندونزی، آلمان، ترکیه، کانادا و انگلیس به این نتیجه رسیده بود که هزینه‌های ایرانی‌ها در مقایسه با این کشورها بیشتر صرف خوراک می‌شود. بر اساس نتایج این پژوهش در کشور اندونزی و مناطق روستایی ایران بیش از ٤١درصد هزینه‌های خانوار صرف خوراک خانوار می‌شود. حال آنکه این سهم در کشور‌هایی چون کانادا و آلمان در کمترین مقدار خود و زیر٢٠درصد است. البته سهم هزینه‌های خوراکی خانوارهای شهری ایران حدود ٢٧درصد است که مشابه همسایه‌ی خود یعنی ترکیه است. سهم هزینه‌های مسکن در آلمان نیز حدود ٣٤درصد است که بیش از یک‌سوم هزینه‌های خانوار را به خود اختصاص داده است. در انگلیس پایین‌ترین سهم هزینه به هزینه‌های بهداشت و درمان تعلق دارد که این هزینه نه‌تنها در سبد آن کشور کمترین سهم هزینه را دارد، بلکه در مقایسه با سایر کشورها مشاهده می‌شود که در بین چند کشور منتخب کمترین سهم هزینه‌های بهداشت و درمان در کل هزینه‌های خانوار به انگلیس تعلق دارد. از سوی دیگر هزینه‌های تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی ایرانی‌ها در مقایسه با کشور‌هایی همچون اندونزی، آلمان، ترکیه، کانادا و انگلیس دارای کمترین سهم در بین هزینه‌های خانوارهای ایرانی است. همچنین کانادا پایین‌ترین سهم هزینه‌های خوراکی را در کشو‌های منتخب دارد و در نتیجه اختصاص سهم بیشتری از دریافتی‌ها به هزینه‌های غیرخوراکی را در بین این چند کشور داراست. در مقابل، اندونزی بیشترین سهم دریافتی‌های خود را به هزینه‌های خوراکی اختصاص داده و کمترین سهم را در هزینه‌های غیرخوراکی در بین این چند کشور دارد. در کشور‌هایی همچون کانادا و آلمان که سهم هزینه‌های خوراکی پایین و در مقابل سهم هزینه‌های غیرخوراکی بالاست، وضعیت اقتصادی به مراتب بهتر از کشوری همچون اندونزی است که خانوارها تقریبا نیمی از هزینه‌های خود را برای تهیه خوراکی صرف می‌کنند.